روشهای درمانی دیگر شپش سر قسمت دوم

دکتر حمیدرضا بادلی

view


داروهای طبیعی درمان شپش سر


در طب سنتی به منظور از بین بردن شپش سر از روغن های گیاهی استفاده می شود.
مصرف این روغن ها می تواند همراه با حساسیت های پوستی در فرد باشد که در اینصورت میزان مصرف آنرا محدود می سازد. روغن های مختلفی همچون آندیدوبا، کوآسیا، روغن درخت چای و روغن اسطوخودوس تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته اند.
 
از آنجاییکه این محصولات طبیعی هستند، نیازی به تایید انجمن غذا و داروی امریکا ندارند. مطالعات نشان داده اند برخی از روغن های گیاهی همچون روغن نارگیل، روغن ایوگن و روغن آنیس یلنگ یلنگ می توانند به میزان مصرف پرمترین در درمان شپش سر موثر باشند. برخی از گیاهان بصورت طبیعی بمنظور محافظت از خود حشره کش هایی تولید می کنند که استفاده از آنها می تواند برای انسان در جهت مقابله با شپش سر موثر باشند، از جمله ی این حشره کش ها می توان پیرترویید را نام برد. البته برخی از این حشره کش ها می توانند اثرات سمی نیز داشته باشند. بهتر است استفاده از گیاهان در جهت درمان در نوزادان و کودکان اجتناب نمایید
.
 

عوامل اکلوسیو(Occlusive)


 
شامپوی پترولاتوم، مایونز، کره، مارگارین، روغن های گیاهی و روغن زیتون اگر چه در درمان شپش سر به کار می روند اما تاکنون میزان اثربخشی آنها تحت بررسی قرار نگرفته است. در یکی از مطالعات صورت گرفته در این مورد که در سال 2004 صورت گرفت نتایج نشان داد که استفاده از شوینده ی ستافیل بر روی مو و خشک کردن آن بوسیله ی سشوار بر روی موها و شستشوی آن پس از یک شی و تکرار این عمل به مدت سه هفته می تواند 96 درصد درمان شپش سر را به همراه داشته باشد. این دارو مورد تایید انجمن غذا و داروی امریکا بعنوان یک داروی، پدیکولیساید نمی باشد. مصرف لوسیون دیمتیکون بمدت یک هفته در 2 دروه ی زمانی 8 ساعته می تواند تا 69 درصد شپش سر را از بین ببرد.  

راهکارهای دیگر

استفاده از مواد قابل اشتعال همچون گازوییل، کروزن و یا استفاده از مواد قابل استفاده برای حیوانات برای از بین بردن شپش سر در انسان ها به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
 

خارج کردن شپش سر با دست

 
اگر چه مطالعات کمی در خصوص فواید خارج نمودن شپش سر با دست صورت گرفته است، اما یکی از فواید این روش جلوگیری از بروز حتی کوچکترین مسمومیت بر اثر استفاده از آفت کش هاست. یکی دیگر از فواید استفاده از این راهکار عدم جداسازی کودک از گروه همسالانش می باشد. همچنین عدم استفاده از مواد شیمیایی سمی می تواند از بروز خطراتی که در نتیجه ی مصرف این گونه مواد کودک و طبیعت را تهدید می کند جلوگیری نماید.
 هیچ کدام از پدیکولوسایدهای استفاده شده برای درمان شپش سر نمی توانند بطور صد در صد تخم شپش را از بین ببرند. تخم های شپش پس از انجام هر درمانی باید بصورت دستی از سر کودک خارج شوند. خارج کردن شپش از سر به صورت دستی می تواند سخت و خسته کننده باشد. شانه های مخصوصی برای این کار در بازار وجود دارند که می توانند این فرایند را آسانتر نمایند. گونه های مختلفی از این شانه ها به بازار عرضه شده اند که البته نوع آن اهمیت چندانی ندارد اما آنچه که حایز اهمیت است استفاده از این شانه ها بر روی موهای خیس است. مطالعات نشان داه اند که شپش ها بوسیله ی شانه زدن دچار آسیب می شوند و به ندرت زنده می نامند. البته گونه های برقی این شانه ها نیز وجود دارند که سازندگان آن معتقدند که می تواند تمام شپش های زنده ی بر روی سر و از بین ببرد. البته در دستور العمل این محصولات آمده است که آثار استفاده از این وسیله در افرادی که دچار اختلال سیرز هستند و یا از پیسن میکرها استفاده می کنند باید اجتناب شود.
 
محصولات دیگری نیز در بازار هستند که مدعی اند از چسبندگی تخم شپش به سر جلوگیری می کنند و در نتیجه به فرایند خارج کردن شپش سر به صورت دستی کمک می نمایند. استفاده از سرکه و یا محصولاتی که بر پایه ی سرکه تولید شده اند نیز می تواند با مصرف پرمترین تداخل دهند  و اثربخشی آنرا کاهش دهند. محصولات دیگری نیز همچون آستون، وودکا و دابلیو دی چهل در بازار وجود دارند که مطالعات نشان داده اند در شل کردن و خارج کردن تخم شپش از سر تاتیر چندانی ندارند.
 برخی دیگر از محصولات موجود نیز می توانند برای سلامت موها مضر باشند. به منظور خروج شپش ها از سر نیازی به تراشیدن موی سر نیست و البته توصیه نمی شود زیرا می تواند برای کودک و والدین آثار مخربی روحی به همراه داشته باشد. 
 

محصولات جدید:

با تولید محصولات جدید، آنچه که اهمیت دارد میزان تاثیر گذاری، بی خطر بودن، کم بودن هزینه و سهولت در استفاده از این محصولات می باشد. بهتر است هنگام انتخاب یک محصول جدید حتماً به میزان و شدت شپش سر کودک، تعداد دفعات وقوع آن و میزان مقاومت فرد نسبت به درمانهای موجود و احتمال خارج کردن کودک از مدرسه فکر کنید. مقاومت نسبت به پدیکولیساید به هیچ یک از پدیکولیسایدهای موجود در بازار نمی توانند بطور صد در صد تخم شپش را از بین ببرند. در بسیاری از موارد مقاومت نسبت به پیرترین، پرمترین و مالاتیون در افراد گزارش شده است. مقاومت نسبت به این محصولات غیر قابل پیش بینی نمی باشد.
 
 در مواقعی که فرد پس از استفاده از داروها باز هم درمان نشد، دلایل زیر می تواند برای ادامه ی بیماری در وی ارایه گردد:
 1. اشتباه در تشخیص
 2. عدم دنبال کردن مناسب روند درمان
 3. عدم وجود درمان مناسب
 4. عود بیماری
 5. عدم وجود مواد کشنده ی شپش سر در محصولات استفاده شده برای درمان
 6. مقاومت شپش نسبت به پدیکولیساید
   

مداخلات محیطی:

اگر در فردی وجود شپش سر تشخیص داده شد، تمام اعضای خانواده باید تحت بررسی قرار گیرند. در صورتیکه شپش زنده و یا تخم آن در فاصله ی یک سانتی متری سر فرد تشخیص داده شد، فرد باید تحت مداوا قرار گیرد. البته بهتر است حتی اگر در فردی از اعضای خانواده شپش سر وجود نداشت اما فرد مذکور با فرد مبتلا به شپش سر از یک تخت خواب مشترک استفاده کنند بهتر است تحت مداوا قرار گیرد.
 در یکی از مطالعات صورت گرفته در این زمینه نتایج نشان داد که شپش سر از طریق بالش می تواند منتقل شود اما احتمال انتقال آن بسیار کم است. (چیزی حدود 4 درصد) تعویض روبالشی می تواند خطر انتقال بیماری را کاهش دهد. انتقال بیماری می تواند از طریق تماس با البسه، کلاه،مبلمان خانه و یا فرش ها اتفاق افتد.
 شستن و یا خشک کردن لباسها در دمای بالاتر از 130 درجه فارنهایت (..... سانتیگراد) می تواند باعث از بین رفتن ناقل شپش سر گردد. مبلمان، فرشها، صندلی ماشین و سایر وسایل ازین قبیل بهتر است وکیوم شوند، اگر چه احتمال زنده ماندن شپش سر در آب حاوی کلر بیشتر است اما احتمال انتقال بیماری در استخرهای شنا بسیار کم است. مطالعات نشان داده اند غوطه ور شدن در آب در بین بیش از 4 نفر به مدت سی دقیقه می تواند باعث بی تحرکی شپش سر گردد.
 
استفاده از اسپری های پدیکولویساید توصیه نمی گردد. کمتر پیش می آید که شپش سر در دمای محیط تخم گذاری کند. شفیره ها برای ادامه ی حیات خود نیاز به یک منبع خون داردند. در صورتیکه وسایل غیر قابل شتشوی خود را در یک پلاستیک دربسته به مدت 2 هفته قرار دهید، بدلیل عدم دسترسی شفیره ها به یک منبع خون رسان به آنها از بین می روند.

 

کنترل کردن شپش سر در مدارس

 
غربالگری: غربالگری به منظور تشخیص شپش سر به تنهایی نمی تواند یک راهکار مناسب باشد. در یکی از مطالعات آینده نگر که بر روی 1729 کودک مدرسه ای صورت گرفت نتایج نشان داد که تنها 31 درصد از 91 کودک آلوده به شپش سر زنده بوده اند. تنها در 18 درصد از آنها پس از 14 روز ابتلا به شپش سر مشاهده شد.
بدلیل عدم کارایی غربالگری در تشخیص این بیماری، انجام آن به تنهایی توصیه نمی گردد.
در کودکانی که سرشان حداقل 5 تخم شپش در فاصله ی یک سانتی متری کف سر مشاهده گردید احتمال بروز شپش سر بیشتر از کودکانی بوده که تعداد تخم شپش در سرشان کمتر بوده است. معاف کردن کودکانی که در سرشان تخم شپش مشاهده می شود از مدرسه می تواند باعث از دست دادن بی دلیل کودکان از مدرسه گردد. بعلاوه نتایج نشان داده اند که احتمال سرایت شپش سر از کودک به همکلاسی هایش بسیار کم است.
در بسیاری از مطالعات توصیفی صورت گرفته در این خصوص نتایج حاکی از آن بوده است که آموزش والدین در تشخیص و کنترل این بیماری می تواند کمک کننده باشد، بهتر است والدین کودک خود را بصورت منظم تحت بررسی قرار دهند. غربالگری مدارس به همراه بازبینی های منظم والدین می تواند کمک کننده باشد. همچنین بررسی سر کودکانی که دارای علایم بیماری هستند توسط یک فرد دوره دیده و یا پرستار مدرسه می تواند به کنترل بیماری کمک نماید.
 

تشخیص بیماری در مدرسه


 از آنجاییکه تشخیص شپش در سر یک کودک مبتلا به شپش سر فعال زمانیست که حداقل حدود یک ماه و یا بیشتر از ابتلای وی به بیماری گذشته باشد. نیازی به خارج کردن کودک از کلاس درس نیست، فقط کافیست سایر کودکان با وی در تماس مستقیم سرهایشان نباشند. بهتر است والدین کودک از طریق تماس تلفنی و یا نامه از این ماجرا با خبر شوند تا درمانهای لازم برای کودک شروع شود. در صورتیکه در سایر بچه های کلاس علایم ابتلا به شپش سر مشاهده نمودید و یا اگر کودکی در تماس مستقیم سر با سر فرد مبتلا به شپش بوده است بهتر است تحت بررسی قرار گیرند. برخی از متخصصان بر این باورند از آنجاییکه شیوع شپش سر در کودکان مدرسه ای شایع است در صورتیکه تعداد زیادی از بچه های یک کلاس دچار شپش سر شده اند، والدین سایر دانش آموزان از این موضوع مطلع شوند. البته برخی از محققان با دادن چنین آگاهی هایی مخالفند زیرا بر این باورند که آگاهی در این زمینه می تواند قانون حریم خصوصی را نقض نماید.

  معیار بازگشت مدرسه


 کودکی که مبتلا به شپش سر است نباید از حضور در مدرسه منع شود، زیرا احتمال سرایت شپش سر در بین بچه های یک کلاس کم است. خارج کردن کودک از مدرسه تا زمانیکه کل شپش ها از سر وی از بین بروند می تواند به نقض حقوق مدنی کودکان بیانجامد بسیاری از متخصصان با اعمال چنین قانون هایی در مدارس مخالفند. حضور یک پرستار در مدرسه می تواند به بررسی های منظم بیماری در کودک و درمان آن کمک شایانی نماید. بعلاوه وجود چنین فردی در مدرسه می تواند به والدینی که کودکشان چندین دوره دچار شپش سر شده اند کمک بسیاری نماید. آموزش والدین توسط متخصصان حاضر در مدرسه می تواند به تاثیرگذاری بیشتر درمان و اثربخشی اهداف پزشکی گروه کمک نماید.
 

خلاصه نکات کلیدی


 
1. هیچ کودک سالمی که تنها دچار شپش سر است نباید به این دلیل از مدرسه اخراج شود. بهتر است سیاست های این چنینی که در برخی مدارس اعمال می شوند کنار گذاشته شوند.
2. بهتر است پزشکان متخصص اطفال در خصوص شپش سر و چگونگی درمان آن اطلاعات کافی داشته باشند.
3. در جوامعی که به برخی از داروها مقاوم شده اند، استفاده از پرمترین  1 درصد و یا پیرتونیز بعنوان گزینه های اول جهت درمان شپش سر توصیه می شود
4. دقت در استفاده از داروها و مطالعه ی کامل دستور العمل روی بسته ی داروها می تواند به درستی استفاده از داروها و افزایش اثربخشی آنها کمک نماید.
5. در صورتیکه شپش ، نسبت به محصولات بدون نیاز به تجویزپزشک مقاومت دارد؛ در صورتیکه بیمار کم سن باشد و یا والدین تمایلی به استفاده ی کودکشان از پدیکولی ساید(داروی ضدشپش) نداشته باشند، استفاده از راهکارهای ساده ای همچون شانه زدن خیس توصیه می شود.
6. استفاده از بنزیل الکل 5 درصد برای کودکان بالاتر از 6 ماه و در کودکان بزرگتر از 2 سال نیز ملاتیون 0.5 % زمانیکه فرد مقاومت به پرمترین و یا پیرتونیز نشان داده توصیه می شود. اسپینوزاد نیز از دیگر داروهای جدیدی است که در موارد سخت تر بکار می رود.
 
 

دکتر حمیدرضا بادلی

دکتر حمیدرضا بادلی۶۳۱ مطلب

فوق تخصص کلیه کودکان
بیماری های کلیه مجاری ادرار فشارخون همودیالیز،دیالیزصفاقی اختلالات ادرارکردن(بی اختیاری ادراروشب ادراری) کودکان ونوجوانان
دارای بورد تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی ایران و بورد فوق تخصصی ازدانشگاه علوم پزشکی شیراز

مطالب مرتبط

دیدگاه ها

ارسال دیدگاه

ورود به سایت

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟

نام کاربری ندارید! ثبت نام کنید