مننژیت یا مننژیت ویروسی، التهاب پوشش اطراف مغز و نخاع است. عامل این بیماری معمولا ویروس است و عوامل دیگر نظیر قارچ‌ها، بیماری‌های منتقله توسط حشرات، و سایر شرایط نیز می‌توانند موجب ابتلا به این بیماری شوند. مننژیت آسپتیک معمولا به اندازه مننژیت باکتریایی که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد جدی نیست. در اکثر موارد، مننژیت آسپتیک با مصرف مسکن و مایعات و با استراحت کافی بهبود می‌یابد. با این حال، هرگونه نشانه‌ای از مننژیت همیشه یک مورد اورژانسی محسوب می‌شود. علائم و نشانه‌های مننژیت آسپتیک اغلب مشابه علائم مننژیت باکتریایی است، که اگر درمان نشود تهدید کننده زندگی فرد است.

مغز اساسا در سامانه‌ای چندلایه به نام مننژ احاطه شده است. مننژیت زمانی اتفاق می‌افتد که این پوشش توسط ویروس‌ها یا باکتری‌ها ملتهب شود. علائم هر دو نوع مننژیت باعث بروز علائم مشابه می‌شود. مننژیت ویروسی کم‌خطرتر و شایع‌تر از مننژیت باکتریایی است و اکثر مبتلایان به آن بدون درمان به طور کامل بهبود می‌یابند. مننژیت باکتریایی اگر به سرعت با آنتی‌بیوتیک درمان نشود می‌تواند باعث تشنج، سکته مغزی و مرگ شود. از آنجا که تشخیص نوع مننژیت توسط بیمار ممکن نیست، در صورت مشاهده نشانه‌های مننژیت باید فورا تحت مراقبت پزشکی قرار گیرید.

علائم مننژیت آسپتیک

• درد یا ناراحتی
• پریشان‌حالی
• خشکی یا کاهش حرکت
• خستگی
• تب
• سردرد
• تهوع و استفراغ
• بی‌اشتهایی
• گرفتگی گردن
• بی‌قراری و یا تحریک‌پذیری
• حساسیت به نور
• خواب‌آلودگی
• راه رفتن غیرطبیعی
• سرگیجه
• تشنج
• ناتوانی در بیدار شدن از خواب

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

علائم مننژیت همیشه یک فوریت پزشکی است و در صورت مشاهده بلافاصله باید به پزشک مراجعه کرد.

پزشک چگونه مننژیت آسپتیک را تشخیص می‌دهد؟

پزشک می‌تواند با در نظر گرفتن تاریخچه پزشکی بیمار، انجام معاینه فیزیکی، تست مایع نخاعی، آزمایش خون، و گاهی اوقات به کمک تصویربرداری این بیماری را تشخیص دهد.

از پزشک خود بپرسید

آیا من به مننژیت ویروسی مبتلا هستم یا مننژیت باکتریایی؟ آیا نیاز به نمونه‌برداری و آزمایش مایع نخاعی دارم؟ برای کاهش سردرد و علائم دیگر چه کنم؟ چگونه می‌توانم از انتقال آن به خانواده و دوستان جلوگیری کنم؟ آیا لازم است در خانه بمانم و از رفتن به محل کار یا مدرسه اجتناب کنم؟

خودمراقبتی در مننژیت آسپتیک

در صورتی که مننژیت از نوع باکتریایی نباشد و آسپتیک (ویروسی) باشد مراقبت‌های خانگی برای بهبود علائم کفایت خواهند کرد.

• استراحت زیاد
• مصرف زیاد مایعات
• مصرف دارو‌های بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین) که به کاهش درد و تب کمک می‌کنند.

عوامل خطر ابتلا به مننژیت آسپتیک

• سیستم ایمنی ضعیف بدن
• قرار گرفتن در معرض فرد حامل ویروس
• مشاغلی مثل معلمی و مربی بهداشت مدارس بودن (یا اشتغال به مشاغلی که فرد با افراد زیادی در تماس باشد)

عوامل تشدیدکننده مننژیت آسپتیک

• عدم مراجعه به پزشک
• استراحت نکردن
• ننوشیدن مایعات کافی

پیشگیری از مننژیت آسپتیک

از آنجا که مننژیت عموما توسط ویروس ایجاد می‌شود، نمی‌توان به طور مستقیم از آن جلوگیری کرد. اما می‌توان با انجام اقدامات زیر مانع از گسترش آن شد:

• در صورت تماس با بیمار دست‌های خود را با دقت و به صورت مرتب بشویید.
• پس از دستشویی، دستان خود را حتما بشویید.
• در صورت لمس داربست‌ها و سایر سطوح در مکان‌های عمومی، دست‌هایتان را بشویید و یا از ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.
• اگر خود مبتلا به مننژیت هستید تا زمانی که علائمتان از بین نرفته است، از تماس با دیگران بپرهیزید.
• اگر کودک مبتلا به مننژیت اسهال، تهوع، یا استفراغ دارد او را در خانه نگه دارید و به مدرسه نفرستید.
• از یک نوشیدنی به طور مشترک ننوشید.
• از عینک، حوله، و یا ظروف غذا به صورت مشترک با بیمار استفاده نکنید.

درمان مننژیت آسپتیک

• استراحت زیاد
• مصرف فراوان مایعات
• مصرف دارو‌های بدون نسخه پزشک برای درد رفع تب، سردرد، و گرفتگی عضله

آنتی بیوتیک مننژیت ویروسی را درمان نمی‌کند. اگر بیماری عاملی جز ویروس داشته باشد درمان باید به روش‌های دیگری صورت گیرد.

انتظار می‌رود در مننژیت آسپتیک

شروع علائم 3 تا 7 روز پس از قرار گرفتن در معرض بیماری است. بیماری می‌تواند به آرامی یا به سرعت پیشرفت کند و اغلب پس از یک سرماخوردگی، اسهال، یا عفونت دیگر رخ می‌دهد. سردرد، گرفتگی و درد گردن و حساسیت به نور ممکن است از علائم آزاردهنده آن باشند. در بیشتر موارد مننژیت آسپتیک طی 5 تا 14 روز با استراحت، مصرف مقدار زیادی مایعات، و مسکن جهت کاهش درد و رفع تب و بدون کنترل پزشکی به طور کامل از ببین می‌رود.

حقایقی در مورد مننژیت آسپتیک

کودکان یک ساله یا کم‌سن‌تر، 20 برابر بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به مننژیت ویروسی هستند.

مننژیت آسپتیک، مننژیت ویروسی