بیماری‌های کلیوی قاتلان خاموش هستند.

این بیماری‌ها موجب از دست رفتن پیش‌رونده عملکرد کلیوی و نارسایی کلیوی می‌شود و در نهایت بیمار برای ادامه زندگی نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه می‌گردد. به دلیل مخارج گزاف و مشکلات بالقوه در کشورهای درحال‌توسعه، تنها 10-5 درصد بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی شانس کافی برای کسب گزینه‌های درمانی متعارف همچون، دیالیز و پیوند کلیه را دارند، درحالی‌که بقیه بیماران بدون دریافت درمان قطعی می‌میرند. نارسایی کلیوی مزمن بسیار رایج است و درمانی ندارد، بنابراین پیشگیری تنها گزینه است.

کشف زودهنگام و درمان به‌موقع اغلب مانع از بدتر شدن نارسایی کلیوی مزمن می‌شود و می‌تواند نیاز به درمان قطعی را به تاخیر بیندازد یا از آن پیشگیری کند.

چگونه از بیماری‌های کلیوی پیشگیری کنیم؟

هرگز از کلیه‌هایتان غافل نشوید. ویژگی‌های مهمی درباره مراقبت و پیشگیری از بیماری‌های کلیوی تحت عناوین زیر بررسی می‌شوند.

1. موارد احتیاط در افراد سالم

2. موارد احتیاط در افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی موارد احتیاط در افراد سالم

هفت روش موثر برای سالم نگه‌داشتن کلیه‌ها عبارت‌اند از:

1- داشتن تناسب‌اندام و انجام فعالیت‌ها ورزش منظم هوازی و فعالیت‌های روزمره فیزیکی فشارخون بدن را در حد طبیعی نگه می‌دارند و به کنترل قند خون کمک می‌کنند. چنین فعالیت‌های فیزیکی خطر بیماری قند و فشارخون بالا را از بین می‌برند و در نتیجه خطر نارسایی کلیوی مزمن را کاهش می‌دهند.

2- تغذیه متعادل غذای سالم، سرشار از میوه‌ها و سبزی‌ها تازه مصرف کنید. مصرف غذاهای فراوری‌شده، قند و چربی و گوشت را در رژیمتان کاهش دهید. برای افراد بالای 40 سال، کاهش مصرف نمک در رژیم می‌تواند در پیشگیری از فشارخون بالا و سنگ کلیه مفید باشد.

3- وزنتان را مرتب چک کنید. با مصرف غذاهای سالم و تمرین منظم وزنتان را متعادل نگاه‌دارید. این امر در پیشگیری از دیابت، بیماری‌های قلبی و دیگر مشکلات مربوط به نارسایی کلیوی مزمن مفید است.

4- سیگار و سایر فراورده‌های تنباکو را کنار بگذارید. سیگار کشیدن می‌تواند منجر به گرفتگی عروق (آترواسکلروز)، شود که موجب کاهش جریان خون به کلیه‌ها می‌شود و در نتیجه توانایی کلیه‌ها برای ارائه بهترین عملکردشان را کاهش می‌دهد. همچنین مطالعاتی انجام‌شده است که ثابت می‌کنند در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای کلیوی مصرف سیگار موجب تخریب و تضعیف سریع‌تر عملکرد کلیه می‌گردد.

5- مراقب مسکن‌های بدون نسخه باشید. در مصرف مداوم مسکن‌های بدون نسخه زیاده‌روی نکنید. مشخص‌شده است که مصرف مداوم داروهای رایجی چون ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی همانند ایبوپروفن و ناپروکسن موجب آسیب کلیوی و خصوصاً نارسایی می‌شوند. با پزشکتان برای یافتن بهترین راه‌حل کنترل درد خود بدون به خطر انداختن کلیه‌هایتان مشورت کنید.

6- زیاد آب بنوشید. مصرف آب کافی (حدود 3 لیتر در روز) به رقیق کردن ادرار، حذف تمامی مواد سمی زائد از بدن و پیشگیری از سنگ کلیه کمک می‌کند.

7- بررسی (چکاب) سالیانه کلیه بیماری‌های کلیوی اغلب بیماری‌های خاموشی هستند و تا قبل از رسیدن به مرحله پیشرفته هیچ علامتی ندارند. قدرتمندترین و موثرترین، اما متاسفانه کمتر استفاده‌شده‌ترین تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری کلیه بررسی منظم کلیه‌ها است. بررسی سالیانه کلیه‌ها باید برای افراد پرخطری انجام شود که مبتلا به دیابت، فشارخون بالا، چاقی هستند یا سابقه نارسایی کلیوی مزمن در خانواده‌شان موجود است. اگر شما کلیه‌هایتان (و مهم‌تر از آن خودتان) را دوست دارید، انجام معاینات منظم کلیه را بعد از 40 سالگی فراموش نکنید. یک روش ساده تشخیص زودهنگام بیماری کلیه اندازه‌گیری فشارخون، انجام آزمایش ادرار و آزمایش اندازه‌گیری کراتینین خون است.

احتیاط‌های مربوط به بیماران کلیوی

1- آگاهی درباره بیماری‌های کلیوی و تشخیص زودهنگام درباره بیماری‌های کلیوی هوشیار و مراقب باشید. علائم رایج بیماری‌های کلیوی عبارت‌اند از ورم صورت و پاها، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، رنگ‌پریدگی، ضعف، تکرر ادرار، وجود خون یا پروتئین در ادرار. توصیه می‌شود که در صورت بروز چنین مشکلاتی، به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های مربوط به بررسی عملکرد کلیه را انجام دهید.

2- احتیاط‌های مربوط به بیماران دیابتی دیابت، دلیل اصلی نارسایی کلیوی مزمن و نارسایی کلیوی در سرتاسر دنیا است بنابراین پیشگیری از بیماری‌های کلیوی برای تمامی بیماران دیابتی حائز اهمیت است. حدود 45 درصد از موارد جدید بیماری کلیوی پیشرفته ناشی از بیماری کلیوی دیابتی است. یک‌راه ساده و موثر تشخیص زودهنگام بیماری کلیوی دیابتی، اندازه‌گیری فشارخون و انجام آزمایش ادرار حداقل هر سه ماه یک‌بار است تا وجود پروتئین یا میکروآلبومین در ادرار با دقت بررسی شود. این بهترین و ایده‌آلترین آزمایش برای تشخیص زودهنگام نفروپاتی دیابتی است که باید هر ساله انجام شود. کراتینین سرم (و میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمین زده شده) برای ارزیابی عملکرد کلیوی حداقل یک‌بار در سال اندازه‌گیری شود. فشارخون بالا، وجود پروتئین در ادرار، ورم عمومی، نوسانات مداوم میزان قند خون، کاهش نیاز به انسولین و بیماری‌ها و عوارض چشمی بیمار دیابتی (رتینوپاتی دیابتی) شواهد مهمی از درگیر شدن کلیه با وجود دیابت است. از این علامت‌های خطر آگاه باشید و به‌سرعت با پزشکتان مشورت کنید. برای پیشگیری از بیماری کلیوی دیابتی، تمامی بیماران دیابتی باید با دقت زیاد دیابت را کنترل کنند، فشارخون خود را زیر 130 بر روی 80 میلی متر جیوه نگه‌دارند (مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین، بلوک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، داروهای ترجیحی ضد فشارخون هستند)، میزان پروتئین رژیم غذایی خود را کاهش داده و چربی‌های غذا را کنترل کنند.

3- احتیاط در بیماران فشارخونی فشارخون بالا دومین علت رایج نارسایی کلیوی مزمن است. ازآنجایی‌که اکثریت افراد مبتلا به فشارخون بالا هیچ علامتی ندارند، بسیاری از بیماران مبتلا به فشارخون بالا تمایلی به ادامه درمان‌های تجویزشده ندارند و برخی ممکن است حتی درمان را قطع کنند. برخی از این بیماران ممکن است بدون دارو احساس آسودگی کنند و درمان را قطع کنند؛ اما این کار خطرناک است. فشارخون کنترل نشده در مدت‌زمانی طولانی می‌تواند منجر به مشکلات جدی همچون نارسایی کلیوی مزمن، حملات قلبی و سکته گردد. تمام بیماران فشارخونی، برای پیشگیری از بیماری‌های کلیوی، باید داروهای فشارخون تجویزشده را به‌صورت منظم مصرف کنند، به‌صورت منظم فشارخون خود را اندازه بگیرند و رژیم مناسبی با میزان نمک محدود داشته باشند. هدف درمان نگه‌داشتن فشارخون زیر 130 بر روی 80 میلی متر جیوه یا در این اندازه است. به‌منظور تشخیص زودهنگام آسیب کلیوی تمامی بیماران فشارخونی باید آزمایش ادرار و کراتینین خون خود را سالانه انجام دهند.