معمولا اسهال مسافرتی در هفته اول مسافرت بروز می‏نماید اما ممکن است در تمام مدت سفر حتی پس از بازگشت به خانه امکان تداوم یابد. مهمترین عامل خطر ، مقصد یا شهر و کشور مسافر می‏باشد. در سفر به کشورهای در حال توسعه نظیر امریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و آسیا اسهال مسافرتی بیشتر اتفاق می افتد.

بالغین جوان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و بیماران مبتلا به دیابت یا بیماریهای التهابی روده و کسانیکه از آنتی اسیدها و مهارکننده H2 استفاده می‏کنند در معرض خطر بیشتری هستند.

استفاده از آب یا غذای آلوده، عامل اصلی عفونت می‏باشد .

رایج ترین علایم اسهال مسافرتی چیست؟

اغلب اسهال مسافرتی بطور ناگهانی شروع می‏شود. در طی بیماری، دفعات، حجم و وزن مدفوع افزایش می‏یابد. قوام مدفوع  شل می شود . بطور معمول، مسافر در طی روز، حدود 4 تا 5 مرتبه، دفع آبکی یا شلی را تجربه می‏کند. سایر علایم همراه و شایع عبارتند از تهوع، استفراغ، دل درد، نفخ، تب، تکرر ادرار و ضعف.

اسهال مسافرتی بطور معمول بیماری خفیفی محسوب می شود. و در طی 2-1 روز بدون درمان بهبود می‏یابد و بندرت مخاطره آمیز است. در 90% موارد طی یک هفته و در 98% موارد در طی یکماه بهبودی کامل حاصل می‏شود .

مهمترین عامل اسهال مسافرتی

عوامل عفونی علت اصلی اسهال های مسافرتی می‏باشند. تقریباً در 80% موارد، عامل اصلی، بکتری های روده ای عامل آن می‏باشند. در کشورهای مورد مطالعه شایعترین عامل جدا شده اشریشیاکولی آنتروتوکسیک (ETEC) بوده است .

ETEC  سبب بروز اسهال آبکی همراه دل درد و تب خفیف یا بدون تب می‏شود. علاوه بر ETEC عوامل باکتریال بیماریزای دیگر، ویروسها و انگلهای بیماریزای روده‏ای نیز می‏توانند عامل بروز اسهال مسافرتی باشند.

بهترین روش پیشگیری از ابتلا به اسهال مسافرتی

اگر عازم مناطقی هستید که احتمال آلودگی آب آشامیدنی وجود دارد در طی مسافرت خود به نکات ذیل توجه داشته باشید :

1. از آب لوله کشی شهری جهت آشامیدن و یا مسواک زدن استفاده نکنید
2. اگر در بطری آب آشامیدنی قبلاً باز شده است از آن استفاده نکنید
3. از یخ استفاده نکنید مگر آنکه مطمین باشید که از آب تصفیه شده تهیه شده است .
4. محصولات لبنی و شیر غیر پاستوریزه استفاده نکنید
5. سبزی و میوه خام نخورید دیگر آنکه پوست آن را خودتان کنده باشید .
6. سالاد میوه خرد شده استفاده نکنید .
7. کاهو و یا برگ خام سبزیجات دیگر (نظیر اسفناج) را نخورید
8. از مصرف گوشت یا ماهی خام و یا نیم پز خودداری نمایید
9. از خرید و مصرف غذاهایی که افراد دوره گرد در خیابان می‏فروشند خودداری نمایید
10. نوشابه های گاز دار بسته بندی، چای و قهوه گرم، آب جوشیده و یا آب کلردار و یا یددار استفاده کنید .
11. جوشاندن آب باعث از بین رفتن عوامل مسبب اسهال شده و می‏توانید از آن بیاشامید. آب را به مدت 1 دقیقه به‏خوبی جوشانده و پس از سرد شدن در دمای معمولی اتاق (یخ اضافه نکنید) استفاده نمایید. اگر به ارتفاعات بالا مسافرت می‏کنید آب را به مدت 3 دقیقه بجوشانید .

آیا استفاده از آنتی بیوتیکها به منظور پیشگیری از اسهال مسافرتی توصیه می‏شود؟

مرکز کنترل بیماری های آمریکا، استفاده از داروهای آنتی میکروبیال را جهت پیشگیری از اسهال مسافرتی توصیه نمی‏کند. اما مطالعات نشان داده است که بدنبال مصرف بیسموت ساب سالیسیلات و داروهای آنتی میکروبیال میزان شیوع اسهال مسافرتی کاهش پیدا می‏کند. مصرف 2 قرص بیسموت سالیسیلات 4 بار در روز و یا 2 اُنس مایعات 4 بار در روز سبب کاهش شیوع ابتلا به اسهال مسافرتی می‏شود.

افرادی که آلرژی به آسپیرین دارند، باردار می‏باشند و یا کسانیکه از داروهای خاصی (نظیر ضد انعقادها، پروبنسید یا متوترکسات) استفاده می‏کنند مجاز به استفاده از بیسموت نمی‏باشند. علاوه بر این، نسبت به عوارض بیسموت خصوصاً سیاه شدن زبان و مدفوع بطور موقت و ندرتاً شنیدن صدای زنگ در گوش، بایستی هوشیار بود.

به دلیل عوارض بیسموت نمی‏بایست جهت پیشگیری از اسهال بیش از 3 هفته استفاده شود.

بعضی از آنتی بیوتیکها با دوز یکبار در روز حدود 90% در پیشگیری از اسهال مسافرتی موثر می‏باشند. با این وجود استفاده از آنتی بیوتیکها جهت پیشگیری توصیه نمی‏شود.

دقت نماییداستفاده از داروهای آنتی میکروبیال معمولی، شانس ابتلا به عوارض جانبی داروها و یا ابتلا به میکروبهای مقاوم را بیشتر می‏سازد. از آنجاییکه داروهای آنتی میکروبیال حساسیت مسافرین به میکروبهای پاتوژن مقاوم را بیشتر می‏کند و مقاومتی را در برابر ویروسها و انگلهای بیماریزا ایجاد نمی‏کند، می‏توانند احساس امنیت کاذب به مسافر بدهد.

بنابراین پایبندی جدی به اقدامات پیشگیری کننده توصیه می‏شود و در صورت نیاز به داروهای پروفیلا‏کتیک، می‏توان از بیسموت ساب سالسیلات به عنوان داروی کمکی استفاده کرد.

اقدامات درمانی موثربرای اسهال مسافرتی

اسهال مسافرتی یک بیماری خودبخود محدود شوند‏ه است و اغلب بدون درمان خاصی بهبود می‏یابد. با این وجود، مایع درمان خوراکی جهت جایگزینی مایعات و الکترولیت‏های از دست رفته سودمند می‏باشد.

برای بالغین بطور معمول مایعات شفاف توصیه می‏شود . (مانند آب میوه تازه، دوغ، محلول ORS) در مسافرینی که بیش از سه مورد دفع مدفوع شل در طی 8 ساعت داشته‏اند خصوصاً اگر توام با تهوع، استفراغ، با دل درد، تب یا خون در مدفوع باشند می‏توانند از آنتی بیوتیک درمانی بهره‏مند شوند و معمولاً به مدت 5-3 روز آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز می‏شود .

چه مواقعی نباید از داروهای کاهش دهنده حرکات روده‏ای جهت درمان استفاده کرد؟

اسهال بخودی خود نوعی مکانیسم دفاعی بدن جهت به حداقل رساندن زمان تماس بین میکروب و مخاط روده می‏باشد و داروهایی نظیر لوپرامید، دیفنوکسیلات و پاراگوریک با کاهش حرکات روده‏ای باعث بهبودی اسهال می‏شود اما در عین حال زمان بیشتری برای باز جذب فراهم می‏کنند. این داروها اما این داروها نباید در مسافرین با تب یا اسهال خونی استفاده شود زیرا در این صورت با به تاخیر انداختن پاکسازی دستگاه گوارش ازعامل پاتوژن، شدت بیماری افزایش می‏یابد.

از آنجاییکه داروهای کاهش دهنده حرکات روده‏ای بدون نسخه در دسترس می‏باشد، استفاده غیر منطقی آنها نگران کننده می‏باشد. عوارض جانبی (مگاکولون توکسیک، سپسیس و انعقاد داخل عروقی منتشر) بدنبال مصرف این داروها گزارش شده است .