آیا تا به حال موفق شدید قدم به آزمایشگاه‌‎های بیمارستان‎ها یا درمانگاه‎ها بگذارید؟ جایی که محققان سفیدپوش، با ظرافت و دقت، کار می‎کنند و از ابزار و لوازم خاصی استفاده ‎می‎کنند. بدون شک، با دیدن این تجهیزات آزمایشگاهی کنجکاو شدید که از آنها بیشتر بدانید.

ما در این مقاله، از تجهیزاتی خواهیم گفت که در هر آزمایشگاهی به آن نیاز است. انواع ظروف شیشه‌ای، دستگاه‌های پیشرفته و ابزارهای اندازه‌گیری دقیق آشنا می‌شوید.

اما چرا آشنایی با تجهیزات آزمایشگاهی اهمیت دارد؟

دانستن نام و کارکرد این تجهیزات، نه تنها برای دانشجویان رشته‌های علوم پایه و پزشکی، بلکه برای هر فرد کنجکاو و علاقه‌مند به علم، ضروری است.

در این مقاله چه چیزهایی یاد خواهیم گرفت؟

شما در این مقاله، با دسته‌بندی‌های مختلف لوازم آزمایشگاهی از جمله شیشه آلات، دستگاه‌ها، ابزارهای اندازه‌گیری و وسایل ایمنی آشنا می‌شویم. همچنین، نکات مهمی را در مورد انتخاب و تهیه این تجهیزات، نحوه استفاده و نگهداری صحیح از آن‌ها و نقش حیاتی‌ آنها در انجام پژوهش‌های علمی فرا خواهیم گرفت.

دسته‌بندی تجهیزات آزمایشگاهی

1. شیشه آلات آزمایشگاهی: از مهمترین تجهیزات در آزمایشگاه‎ها به شمار می‎آیند و در اغلب آزمایشات شیمیایی، بیولوژیکی و پزشکی کاربرد دارند. این ظروف از جنس شیشه با کیفیت بالا ساخته شده‎اند و در برابر حرارت، مواد شیمیایی و شوینده‎ها مقاوم هستند.

جنس اغلب آنها از شیشه بوروسیلیکات (پیرکس) و پلاستیک است. همچنین دارای ضخامت و استحکام مناسب، شفافیت بالا، مقاومت در برابر حرارت و مواد شیمیایی است. برخی از پرمصرف ترین‎های آنها شما موارد زیر هستند:

• بشر (لیوان آزمایشگاهی): مخلوط کردن، حل کردن، گرم کردن و نگهداری مایعات، انجام واکنش‎های شیمیایی، جمع آوری رسوبات در حین فیلتراسیون از کاربرد آن است.
• ارلن مایر: برای تیتراسیون، گرم کردن مایعات، کشت سلول، نگهداری نمونه‎ها استفاده می‎شود.
• بالن: دارای انواع متفاوتی هستند، مانند بالن ته گرد، بالن بالن ته صاف، بالن ژوژه و بالن تقطیر که اغلب برای نگهداری و ذخیره سازی مایعات، انجام تقطیر، تهیه محلول های حجمی، تبخیر حلال ها استفاده می‎شوند.
• لوله آزمایش: برای نگهداری و مخلوط کردن نمونه های مایع، انجام واکنش‎های شیمیایی، گرم کردن مایعات در مقادیر کم، انجام سانتریفیوژ استفاده می‎شود.
• بورت: برای اندازه گیری دقیق حجم مایعات و انجام تیتراسیون در آزمایشگاه به آن نیاز دارند.
• پیپت: پیپت‎ها دو نوع هستند؛ پیپت حجمی و پیپت مدرج. کاربرد آنها انتقال حجم دقیق مایعات و نمونه گیری است.
• قیف: برای انتقال مایعات از یک ظرف به ظرف دیگر، صاف کردن مایعات و جداسازی جامدات از مایعات استفاده می‎شود.

1. دستگاه‌های آزمایشگاهی:

در آزمایشگاه‎ها از دستگاه های مختلفی برای انجام آزمایشات و تحقیقات علمی استفاده می‎شود. توجه کنید که این دستگاه‎ها از حساسیت زیادی برخوردار هستند و برای خرید تجهیزات آزمایشگاهی باید به مراکز معتبری مراجعه فرمایید.

در ادامه می‎توانید با برخی از متداول‎ترین دستگاه‎ها، عملکرد و کاربرد آنها و همچنین نکات مهم در هنگام استفاده از آنها آشنا شوید:

• میکروسکوپ: دارای انواع نوری، الکترونی و کانفوکال است. کاربرد آن مشاهده اجسام بسیار ریز مانند سلول ها، میکروب ها، بافت ها و …
• سانتریفیوژ: کاربرد آن جداسازی ذرات معلق در مایعات با استفاده از نیروی گریز از مرکز است و دارای انواع رومیزی، با سرعت بالا و فوق سرد است.
• اسپکتروفتومتر: کاربرد آن اندازه گیری میزان جذب یا عبور نور از یک نمونه در طول موج‎های مختلف است و از دارای تنوع مرئی، مادون قرمز و فرابنفش است.
• کوره: کاربرد آن گرم کردن، ذوب کردن، خشک کردن و پخت مواد است و دارای سه نوع الکتریکی، گازی و مایکروویو است.
• انکوباتور: حفظ دمای و رطوبت ثابت و کنترل شده برای رشد میکروارگانیسم ها، سلول‎ها و بافت‎ها از کاربرد آن است.
• pH متر: برای اندازه گیری اسیدیته یا قلیائیت (pH) محلول ها
• بالانس: برای اندازه گیری جرم مواد
• دیستیلاتور: برای تهیه آب مقطر
• روتاری ایواپراتور: برای تغلیظ محلول ها
• فریز: برای نگهداری مواد در دمای پایین
• میکروسکوپ الکترونی: برای مشاهده ساختارهای بسیار ریز در حد نانومتر
• دستگاه ژل الکتروفورز: برای جداسازی مولکول های DNA و RNA

ابزارهای اندازه‌گیری

ابزارهای اندازه‌گیری از جمله تجهیزات جدی که حضور آنها در آزمایشگاه در اولویت است. این ابزار باید با کیفیت بالایی از فروشگاه‎های تجهیزات پزشکی تهیه شوند. در اینجا به معرفی برخی از رایج‌ترین انواع ابزارهای اندازه‌گیری، دقت و دامنه اندازه‌گیری آنها می‌پردازیم:

• دماسنج: این ابزار برای اندازه‌گیری دمای محیط، مواد و مایعات کاربرد دارد. دماسنج دارای انواع جیوه‌ای، الکلی، دیجیتالی و مادون قرمز است که دقت آنها معمولا بین 0.1 تا 1 درجه سانتی‌گراد است. دامنه اندازه‌گیری آن بسته به نوع دماسنج، از چندین درجه زیر صفر تا چند صد درجه سانتی‌گراد است.
• ترازو: برای اندازه‌گیری جرم اجسام استفاده می‎شود و دارای نوع کفه ای، دیجیتال و باسکول است. دقت آنها معمولا بین 0.1 تا 1 گرم است.
• فشارسنج: کاربرد این دستگاه اندازه‌گیری فشار سیالات، گازها و بخارات است و سه نوع جیوه‌ای، آنروئیدی و دیجیتالی دارد.
• متر، ساعت، شتاب سنج، دانسیته سنج و….

وسایل ایمنی

وسایل ایمنی آزمایشگاهی از تجهیزاتی هستند که برای حفظ سلامتی و جان افراد در برابر خطرات احتمالی ناشی از مواد شیمیایی، پرتوها، الکتریسیته و سایر عوامل خطرناک استفاده می‌شوند.

اصلی‎ترین تجهیزات آزمایشگاهی ایمن مانند دستکش، عینک، ماسک، لباس آزمایشگاهی و کفش ایمنی است. بسته به نوع آزمایش می‎توان از آنها استفاده کرد.

از دیگر لوازم باید به کلاه ایمنی، محافظ گوش، شیلد صورت و جعبه کمک‎های اولیه اشاره کنیم.

نحوه استفاده و نگهداری صحیح از تجهیزات پزشکی در آزمایشگاه

1. قبل از استفاده از هر تجهیزاتی، دستورالعمل استفاده از آن را به دقت مطالعه کنید.
2. از تجهیزات آزمایشگاهی فقط برای کاربرد مورد نظر آن استفاده کنید.
3. آنها را در شرایط مناسب محیطی (دما، رطوبت و ...) استفاده کنید.
4. قبل از هر بار استفاده، لوازم را به طور کامل بررسی کنید تا از سالم بودن آن مطمئن شوید.
5. در حین استفاده از تجهیزات نکات ایمنی را رعایت کنید.
6. پس از هر بار استفاده، آنها را به طور کامل تمیز و ضدعفونی کنید.
7. تجهیزات را در مکانی خشک، خنک و دور از گرد و غبار نگهداری کنید و از آنها در برابر ضربه محافظت کنید.
8. به طور مرتب آنها را سرویس و کالیبره کنید.
9. برای هر نوع تجهیزات پزشکی، دستورالعمل های خاص استفاده و نگهداری وجود دارد، از روش هر یک به درستی پیروی کنید.

.