بیماری یبوست ممکن است که برای همه افراد رخ دهد. افرادی که کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته داشته باشند به یبوست مبتلا شده‌اند. اما با توجه به اینکه شرایط هر فردی تفاوت دارد، تعداد دفعات دفع مدفوع در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برخی از افراد چندین بار در روز مدفوع می‌کنند، اما برخی دیگر فقط یک تا دو بار در هفته مدفوع خواهند کرد. اما نیاز است که الگوی اجابت مزاج خود را بررسی کنید تا با توجه به آن یبوست بررسی شود. اما برای اینکه با علائم یبوست آشنا شوید تا انتهای متن همراه ما باشید.

یبوست چطور اتفاق می‌افتد؟

در اثر حرکت آهسته‌‌تر غذا در دستگاه گوارش، آب بیشتری در روده بزرگ جذب می‌شود. در نتیجه، مدفوع حالت خشک و سخت پیدا می‌کند. به این حالت، یبوست یا خشکی مزاج می‌گویند. شدت و انواع یبوست از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای مثال، بسیاری از افراد فقط در یک دوره کوتاه مدت یبوست را تجربه می‌کنند؛ اما در برخی دیگر، تجربه یبوست ممکن است دراز مدت (مزمن) باشد. همچنین درد و ناراحتی قابل توجهی برای فرد به همراه داشته باشد.

علائم یبوست چیست؟

عادات روده‌ای هر فردی با دیگری تفاوت دارد. به عنوان مثال: بزرگسالان بیش از یک بار در روز به توالت می‌روند، اما این موضوع برای کودکان فرق دارد. البته که بین نوزادان و کودکان هم تفاوتی وجود دارد. به این معنا که برخی از نوزادان هم الگوی رفتاری متفاوتی دارند. اما اگر فردی کمتر از حد مجاز بدن خود، مدفوع کند به یبوست مبتلا شده است. یبوست نشانه‌ها و علائم خاصی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• کاهش حجم مدفوع
• مدفوع سفت و خشک
• دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته
• زور زدن برای دفع مدفوع
• احساس تخلیه کامل نشدن روده
• نفخ
• معده درد
• گرفتگی معده
• احساس سوزش و تهوع
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن (در طولانی مدت)
• احساس پر بودن مقعد
• احساس نفخ و گاز در شکم
• احساس نیاز به دفع فوری مدفوع
• ناتوانی در دفع
• درد شکم و گرفتگی عضلات شکم

افرادی که این علائم را تجربه می‌کنند، باید در مصرف بعضی از غذاها احتیاط بیشتری داشته باشند و برخی از مواد غذایی را مصرف نکنند. به طور مثال: موز، خربزه، آناناس، چای، قهوه، نسکافه و غذا‌های پرچرب جزو خوراکی‌های غیر مجاز برای یبوست هستند.

علائم یبوست شدید

در بعضی از مواقع یبوست یک تجربه عادی نیست و احتمال اینکه برای فرد با درد‌های شکمی ‌و گرفتگی‌های شدید همراه باشد زیاد است. اگر فردی علائم شدید از یبوست را تجربه می‌کند باید به پزشک مراجعه کند تا علائم بررسی شوند. از این رو باید علائم یبوست شدید را دانست تا در صورت بروز هریک از آن‌ها سریع به پزشک مراجعه کرد. علائم یبوست شدید عبارتند از:

• یبوست شدید همراه با خون‌ریزی شدید
• ادامه داشتن یبوست شدید تا دو هفته
• تغییر چشمگیر در اندازه، شکل و قوام مدفوع

دقت داشته باشید که بیماری‌های گوارشی می‌تواند زمینه ساز بروز یبوست باشند. از این رو باید به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شوند.

علل یبوست چیست؟

در بیشتر موقعیت‌های درمانی، تشخیص علل یبوست کار راحتی نیست. اما یبوست هنگامی ‌رخ می‌دهد که روده بزرگ آب زیادی را جذب کرده باشد. در صورتی که عضلات روده بزرگ آهسته و ضعیف فعالیت کنند، مدفوع حرکت آرامی‌ دارد. در این شرایط یبوست رخ می‌دهد.

در شرایطی هم ممکن است که افراد به دلیل برخی از رفتار‌ها و تغییرات سبک زندگی چند هفته‌ای را با یبوست سپری کنند. به طور مثال افرادی که سیگار را ترک می‌کنند احتمال دارد که یبوست را تجربه کنند. اما شایع‌ترین علل یبوست عبارتند از:

• مصرف نکردن فیبر کافی
• نداشتن فعالیت بدنی و تحرک
• مصرف برخی داروها
• سندروم روده تحریک‌پذیر
• بارداری
• پیری و کهولت سن
• استفاده بیش از حد از داروی مسهل
• مقاومت در برابر تمایل به دفع مدفوع
• استرس و افسردگی
• ابتلا به بیماری‌های مختلف
• مصرف ناکافی آب

هریک از این دلایل می‌توانند درد و گرفتگی‌های شکمی‌مختلفی را منجر شوند. از این رو باید برای برطرف کردن علل یبوست به پزشک متخصص مراجعه کرد.

علل یبوست در نوزادان و کودکان چیست؟

در بعضی از مواقع، یبوست برای کودکان و نوزادان هم رخ می‌دهد. اگر نوزاد تازه متولد شده اولین مدفوع خود را تا 48 ساعت پس از تولد انجام ندهد، جای نگرانی دارد و به بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung) مبتلا شده است. این بیماری به این معنا است که بخشی از سلول‌های عصبی روده بزرگ وجود ندارند. بنابراین مدفوع نمی‌تواند در قسمت آسیب دیده روده حرکت کند و دفع شود. حتی یبوست برای کودکان هم رخ می‌دهد. اگر کودکی از شیر مادر تغذیه کند باید مدفوع آن بررسی شود. اما مهم‌ترین علل یبوست در نوزادان و کودکان در اثر دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• نوزاد برای اولین بار شیر خشک مصرف کند.
• هنگامی ‌که نوزاد از شیر گرفته می‌شود.
• هنگامی ‌که از پوشک گرفته می‌شود.
• کودک در موقعیت‌های استرس‌زا قرار ‌گیرد.

استرس، شایع‌ترین عللی است که منجر به یبوست می‌شود. بنابراین بهتر است که کودک را در شرایط استرس‌زا قرار نداد.

یبوست را چگونه تشخیص داد؟

در بیشتر مواقع علت برزو یبوست اهمیت ندارد و مسئله جدی نیست. اما در بعضی از شرایط نشان دهند مسدود شدن یا ناهنجاری‌های روده بزرگ است. در حالت کلی تنها با مراجعه به پزشک و بررسی علائم و نشانه‌های مختلف می‌تواند علت بروز یبوست را تشخیص داد.

پزشک برای معاینه بهتر و تشخیص دقیق یکسری آزمایش و اقداماتی را تجویز می‌کند. همچنین برای تشخیص بهتر، سوال‌های دقیق‌تری را عنوان خواهد کرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• چه نوع داروهایی مصرف می‌کنید؟
• چه مدت است که علائم یبوست را دارید؟
• چه نوع غذاهایی مصرف می‌کنید؟
• تحرک و فعالیت معمولی شما چقدر است؟
• از داروهای مسهل کننده استفاده می‌کنید؟
• همزمان با دفع مدفوع، درد و یا خونریزی دارید؟

بیمار با پاسخ به این سوالات می‌تواند تشخیص دقیق‌تری داشته باشد. همچنین در کنار این سوالات آزمایش‌هایی را تجویز خواهد کرد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی سطوح هورمون‌ها
• آزمایش‌هایی برای بررسی عضلات مقعد
• کولونوسکوپی برای بررسی وجود داشتن یا نداشتن انسداد در روده بزرگ

در آخر پزشک با بررسی علائم و نتایج آزمایش‌ها می‌تواند بهترین روش درمانی را انتخاب کند.

چگونه یبوست درمان می‌شود؟

افرادی که به یبوست مبتلا هستند برای درمان باید به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند. یبوست در بیشتر موارد خفیف بوده و به راحتی درمان می‌شود. با تغییر سبک زندگی و انجام تمرینات ورزشی می‌توان یبوست را درمان کرد. اما برخی از افراد به یبوست شدید مبتلا هستند و نیاز است که از دارو و مواد غذایی خاص استفاده کرد. علت بروز یبوست هر چه که باشد، نیاز است که پزشک آن را درمان کند. چند مورد از موارد روش‌های درمانی که پزشک توصیه می‌کند عبارتند از:

• تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی؛ رعایت یک رژیم غذایی با فیبر بالا، بهترین راه درمان برای یبوست است.
• مصرف دارو؛ ‌ مصرف مکمل‌ها و داروهای دارای فیبر برای درمان یبوست مناسب‌ هستند.
• انجام عمل جراحی؛ به‌دلیل وجود یک آسیب در بافت‌ها یا اعصاب کولون جراحی انجام می‌شود.

اما برای اینکه بهترین روش درمانی را انتخاب کنید، نیاز است که به متخصص گوارش مراجعه کنید. برای مراجعه به پزشک هم توصیه می‌کنیم که از سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. دکتردکتر یک سامانه آنلاین نوبت دهی پزشکان است که در کوتاه‌ترین زمان اطلاعات کاملی از تخصص پزشک در اختیار شما قرار می‌دهد. کافی است که نظرات بیماران قبلی پزشکان را مطالعه کنید تا از میزان تشخیص صحیح و تخصص دکتر اطلاع پیدا کنید.

تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی و اختلالات مرتبط با معده، کبد، پانکراس، روده کوچک و بزرگ، مجرای صفراوی و مری از وظایف متخصص گوارش و کبد است. این متخصص با استفاده از روش‌های تشخیصی مانند کولونوسکوپی، آندوسکوپی معده، سونوگرافی و آزمایش خون، بیماری‌هایی مانند زخم معده، اسپاسم مری، رفلاکس معده، سندرم روده تحریک‌پذیر، ورم معده، کولیت روده، هپاتیت ویروسی، اسهال، سنگ کیسه صفرا، سیروز کبدی، سرطان کبد، کبد چرب و نارسایی کبدی را تشخیص داده و درمان می‌کند.

از طرفی هم برای دریافت نوبت از پزشک متخصص عفونی می‌توانید به سایت دکتردکتر به آدرس drdr.ir مراجعه کنید.