PICC  چیست ؟

PICC مخفف (Peripherally Inserted Central Catheter ) و به معنی تعبیه کاتتر محیطی – مرکزی است ویک خط وریدی ویژه می باشد. PICC  یک لوله قابل انعطاف و نرم، باریک و بلند است که از وریدی در بازو وارد شده و به یک ورید بزرگ در بالای قلب ختم می شود. در این متد برای نوزادان ممکن است از ورید ران استفاده کنند.

PICC  در کودکانی که نیاز به دارو درمانی از راه ورید و به مدت طولانی دارند استفاده می شود. از آنجاییکه رگ گیری مکرر برای کودک آسیب رسان و دردناک است، PICC  میتواند بهترین راه دسترسی عروقی برای این دسته از کودکان باشد و جایگزین راه حلهای سنتی است که به روش جراحی در اتاق عمل انجام می شود .

تصاویر رادیولوژی مثل اشعه ایکس، اولتراسوند و یا CT  اسکن برای انجام این کار کمک کننده هستند.

PICC در چه مواردی استفاده می شود

• تزریق آنتی بیوتیک ها
• تزریق فرآورده های خونی
• شیمی درمانی
• تزریق داروها
• TPN ( برای کسانی که عدم توانایی در جذب مواد غذایی دارند سرم ها و داروهای تغذیه کننده می دهند )

اقدامات قبل از عمل

قبل از انجام کار پزشک یا پرستار روش کار را برای شما توضیح خواهد داد و از شما رضایت گرفته می شود.

بهتر است با کودک به زبانی که برای او قابل فهم باشد در باره اتفاقاتی که قرار است بیفتد با صداقت توضیح دهید کودک وقتی بداند قرار است چه پیش بیاید آرام تر خواهد بود .

آزمایش خون

قبل از عمل برای حفظ سلامت و ایمنی کودک چند آزمایش خون طبق دستور پزشک انجام خواهد شد

تغذیه قبل از عمل

بسته به سن کودک، حال عمومی کودک و نوع بیهوشی، ساعت ناشتا ماندن او متفاوت است. قبل از عمل و در حین عمل شکم کودک باید خالی باشد مخصوصا در صورت بیهوشی عمومی ویا در صورت سدیشن ( با استفاده از داروهای خواب آور و آرامبخش کودک را ریلکس و خواب آلود می کنند ) و این کار بدلیل کم کردن احتمال استفراغ یا شوک در کودک انجام می شود . بنابراین پزشک یا پرستار ساعت ناشتا ماندن کودک را به شما خواهد گفت.

PICC  چگونه گذاشته می شود؟

PICC  در موقعیتی قرار دارد که انتهای آن درست بالای قلب است یعنی جایی که سرعت جریان خون بسیار تند است و اینکار برای دریافت بهتر دارو و سرم انجام می شود. تجهیزاتی مثل سونوگرافی و فلوروسکوپی ( نوعی دستگاه اشعه ایکس برای دستیابی به تصاویر زنده از ساختارهای داخلی بدن ) در طول عمل ممکن است بکار گرفته شود .

بعد از گذاشتن PICC یک رادیوگرافی ریه انجام می شود، تا مطمئن شوند کاتتر در موقعیت درست قرار گرفته است. حدود 60-30 دقیقه عمل PICC گذاری طول می کشد و اگر رگ یابی به سختی صورت گیرد این زمان طولانی تر خواهد بود .

تسکین درد در حین و بعد از عمل

برای بیشتر کودکان PICC  با بیحسی موضعی گذاشته می شود. داروی بیحسی موضعی زیر پوست محلی که قرار است PICC وارد شود تزریق شده و آن ناحیه را بیحس می کند. گاهی ممکن است کودکان آرام بخش و خواب آور دریافت کنند ( یا به اصطلاح سدیت شوند ) یا شاید بیهوشی عمومی بگیرد .

• در صورت بیهوشی عمومی کودک کاملا بیهوش است و هیچ دردی احساس نمی کند
• در صورت سدیشن ممکن است کودک بخوابد یا خواب آلوده شود بعلاوه یک داروی بیحسی موضعی هم استفاده می شود

در هر صورت کودک به یاد نخواهد آورد که در حین عمل چه اتفاقاتی افتاده است. بعد از گذاشتن PICC، کودک ممکن است کمی درد داشته باشد ولی خیلی خفیف است و بعد از مدت کوتاهی از بین می رود. اگر کودک خیلی درد داشت به او مسکن داده می شود. این کاتتر بلافاصله پس از گذاشتن قابل استفاده است.

عوارض گذاشتن PICC

هر عمل و روشی خطراتی دارد ولی اگر منفعت آن بیشتر باشد اینکار انجام می شود. گذاشتن PICC معمولا کم خطر است عوارض بسته به شرایط کودک، سن و سایز و مشکلات دیگری که ممکن است داشته باشد، متغیر است 

عوارض تعبیه هر کاتتر مرکزی از جمله PICC شامل موارد زیر است 

• ناتوانی در پیدا کردن یک رگ باز که برای PICC مناسب باشد
• خونریزی یا کبودی
• عفونت
• لخته شدن کاتتر
• هوا در رگ ( آمبولی )
• پارگی یا شکستگی ورید
• آریتمی قلب
• شکستگی کاتتر
• و به صورت بسیار نادر مرگ

چگونگی مراقبت از PICC

برخی کودکان ممکن است 2-1 ساعت بعد از عمل با PICC مرخص شوند بنابراین بهتر است مراقبت از PICC را فراگیرید. ناحیه ای که PICC از پوست بیرون می آید در بیمارستان بطور استریل پانسمان می شود و در صورت تعویض مجدد با لوازم استریل تعویض خواهد شد.

• از آنجاییکه کودک برای تزریق سرم و دارو به کارکرد خوب آن نیاز دارد برای پیشگیری از مسدود شدن PICC آن را هپارینه می کنند، هپارین دارویی است که مانع از لخته شدن خون می شود. بعد از هر بار تزریقات، و در صورت عدم استفاده از کاتتر برای یک مدت کوتاه، میزان معینی هپارین به داخل PICC تزریق خواهد شد.
• اگر پانسمان PICC خیس باشد احتمال عفونت بیشتر خواهد شد بنابراین باید سعی کنید همیشه آن را خشک و تمییز نگهدارید. و در صورت حمام بردن کودک باید دست کودک را با با نایلون طوری بپوشانید که آب نتواند به داخل آن نفوذ کند. اگر پانسمان خیس شد بلافاصله باید تعویض شود.
• PICC به بدن کودک بخیه نمی شود بنابراین اگر کشیده شود از بدن خارج می شود. برای جلوگیری از کشیده شدن، پیچ خوردن، شکستگی و آسیب معمولا اضافه PICC که بیرون بدن قرار دارد را در زیر پانسمان به صورت حلقه شده با نوار های مخصوص می بندند.

فعالیت بعد از PICC

بعد از گذاشتن PICC کودک می تواند فعالیت داشته باشد که شامل کارهای روزمره و یا حتی مدرسه رفتن می باشد ولی باید از قبل به مراقب کودک و معلم وی درباره PICC اطلاع داده شود کودک ممکن است قادر به بازی و بعضی ورزشها باشد مثل دوچرخه سواری. ولی فعالیتهای کودک باید در حد توان او باشد.

کارهایی که کودک نباید انجام دهد :

• کودک نباید ورزشهای آبی مثل شنا انجام دهد
• کودک نباید بازی و ورزشهایی که باعث کشیده شدن کاتتر می شود انجام دهد
• هیچوقت از قیچی در اطراف PICC استفاده نکنید. هیچکس نه شما یا فرزندتان مجاز به استفاده از قیچی نیستید حتی پزشک و پرستار هم اینکار را نمی کنند
• اجازه ندهید کودکان دیگر با PICC بازی کنند یا آنرا لمس کنند

در صورت موارد زیر به مرکز درمانی یا پزشک مراجعه کنید

• تب یا لرز
• خونریزی، قرمزی یا ورم اطراف PICC
• لیک یا نشت از محل خروجی PICC
• سختی در تزریق یا کلا تزریق نشدن
• اگر هنگام تزریق کودک درد داشت
• تخریب PICC کودک، بیرون آمدن قسمتی از آن یا بطور کامل خارج شدن کاتتر

اگر PICC کودک خراب شد یا شکست  چه کنیم

• آرام باشید و بین ناحیه شکسته شده و کودک را ببندید
• ناحیه شکسته شده را با محلول کلرهگزیدین شستشو دهید
• یک گاز تمیز زیر ناحیه شکسته شده بگذارید و ناحیه را کامل پانسمان کنید
• کودک را به واحد درمانی ببرید

اگر پانسمان یا روکش روی PICC افتاد چه کنیم

لوازم پانسمان را در دسترس داشته باشید تا در صورت لزوم بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید

• دستهایتان را بشویید
• با پنبه آغشته به محلول کلرهگزیدین مرکز خروج PICC را پاک کنید
• ناحیه را پانسمان کنید یا با پانسمان های آماده مخصوص اینکار را انجام دهید
• با باند دور دست کودک بپیچید
• باید تکنیک استریل برای اینکار را رعایت شود بنابراین در اولین فرصت کودک را برای یک پانسمان استریل و استاندارد به مرکز درمانی ببرید

PICC چه مدت باقی می ماند

PICC برای هفته ها و ماه ها می تواند باقی بماند

برداشتن PICC

زمانی که تیم پزشکی مطمئن باشد و دیگر نیازی به ماندن طولانی تر آن نباشد آنرا بر می دارند این کار خیلی ساده است و 10-5 دقیقه بیشتر طول نمی کشد. ممکن است یک کرم بیحس کننده برای پوست اطراف PICC استفاده می شود

نکات کلیدی

PICC مخفف (Peripherally Inserted Central Catheter ) و به معنی تعبیه کاتتر محیطی – مرکزی است . و یک لوله باریک و بلند و نرم و انعطاف پذیر است که به داخل ورید در بازو جاگذاری می شود و انتهای آن در یک ورید بزرگ درست بالای قلب قرار می گیرد . برای نوزادان PICC ممکن است در ورید ران گذاشته شود

PICC می تواند بهترین راه برای برخی کودکان جهت رساندن دارو و مایعات وریدی باشد

از آنجاییکه به کودک داروی مسکن و شاید بیهوشی  داده می شود بنابراین او در حین انجام عمل احساس درد نخواهد داشت

پرستار چگونگی مراقبت از PICC را به شما آموزش خواهد داد

ترجمه و نگارش : فریبا شادپور

کارشناس پرستاری 

دانشگاه علوم پزشکی گیلان