با شروع فصل تعطیلات و ایام نوروز، بسیاری از خانواده‌ها به گوشه و کنار کشورمان سفر می‌کنند تا به مدد این سفر‌ها، خستگی کار و فعالیت ایام گذشته را بر طرف سازند، اما بطور قطع کسی قصد ندارد تا در این سفر‌ها گرفتار بیمارستان و دردسر بیماری شود، برای همین رعایت نکات بهداشتی از جمله بهداشت غذا و مواد غذایی در سفر از اهمیت چندانی برخوردار است

چه غذاهایی را در طول سفر بخوریم

در ابتدا فراموش نکنید که قبل از سفر از باید از خوردن غذاهای پرچرب و سنگین پرهیز نمایید، چرا که سبب دل‌پیچه و حالت تهوع در مسیر سفر می‌شود. حالا که مسافرت می‌روید تلاش کنید که غذاهای سفر را تا حدامکان، خودتان تهیه کنید اما قبل از آن توجه داشته باشید که ظروف و وسایل پخت و پز را درون نایلون‌های تمیز و دربسته نگه‌داری کنید تا در طول سفر آلوده نشوند. همچنین از شستن ظرف‌های غذا در آب رودخانه خودداری کنید، چراکه آلودگی ظروف را بیشتر می‌کند .

در هنگام توقف برای صرف غذا، غذا را به طور کامل حرارت دهید، زیرا در زمان نگه‌داری غذا در سفر (فاصله بین خوردن و صرف غذا) میکروب‌ها در مواد غذایی رشد می‌کنند. پس غذا را در حد داغ شدن حرارت دهید تا کاملا میکروب‌های آن از بین بروند. یادمان نرود که غذاهای داغ را بیش از یک ساعت نمی‌توان نگه داشت. بنابراین سعی کنیم آن‌ها را زود مصرف کنیم .

اگر هم می‌دانیم که مدت طولانی را باید از غذای گرم محافظت کنیم، می‌توانیم ظرف آن را درون پتو یا روزنامه بپیچانیم تا دمای آن زود از بین نرود. همچنین خوردن لیموی تازه همراه غذا را فراموش نکنید، چرا که نقش فراوانی در از بین بردن میکروب‌های مواد غذایی دارد. نوع غذا در طول سفر مهم است، چرا که رطوبت زیاد محل مناسبی برای تکثیر میکروب است، پس بهتر است غذاهای نیمه مرطوب مانند عدس پلو، لوبیا پلو و ماکارونی را انتخاب کنید. در عین حال فراموش نکنید هر چه قدر هم برای سفر عجله داشته باشید سعی کنید غذا را به شکل کامل بپزید. هرگز غذاهای پخته شده را بیش از دو ساعت در دمای محیط‌‌ رها نکنید و اگر هوای اتاق گرم است، بیش از یک ساعت نگه ندارید. به خاطر داشته باشید بهترین روش برای جلوگیری از مسمویت غذایی پختن غذا و خوردن آن در‌‌ همان روز است. هنگام خوردن میوه‌ها پوست آن‌ها را بگیریم، زیرا ممکن است پوست آن‌ها آلوده به میکروب شده باشد و امکان شستن آن‌ها برایمان مقدور نباشد .

دکتر زهرا عبدالهی سرپرست دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نیز درخصوص چگونگی تغذیه در سفر می‌گوید: در سفر به ناچار تغییراتی در رفتار‌های غذایی رخ می‌دهد. عدم توجه کافی به نوع، کیفیت، مقدار و نحوه مصرف غذا در این ایام می‌تواند به سلامت ما لطمه بزند .

وی با اشاره به اینکه لازم است در ایام نوروز در مصرف شیرینی و آجیل اعتدال را رعایت کنیم، تصریح کرد: رعایت نکردن تعادل در مصرف آن‌ها مقدار زیادی کالری وارد بدن می‌کند که نتیجه آن چاقی واضافه وزن است .

دکتر عبداللهی توصیه کرد: درطی سفر که معمولا خوردن آجیل رایج است، از انواع کم نمک و بدون نمک و به مقدار کم استفاده کنید. بجای تنقلاتی مثل چیپس و پفک از انواع میوه‌ها استفاده کنید .

خوردن آب را فراموش نکنید

در عین حال خوردن آب در ایام نوروز را فراموش نکنید، چرا که بی‌تحرکی و نشستن طولانی مدت در اتومیبل باعث بروز یبوست می‌شود. بنابراین حتی اگر تشنه نیستید بهتر است به اندازه کافی آب بخورید .

اما اگر در کنار جوی آبی توقف کرده‌اید تا غذا را در آنجا میل کنید، به هیچ وجه به فکر استفاده از آب جوی نیفتید، چرا که مصرف آب آلوده نه تنها ممکن است باعث مسمومیت شود، بلکه امراض دیگری را مانند تب تیفویید، اسهال، بیماری‌های ویروسی مثل هپاتیت A و B ، فلج‌اطفال و حتی وبا نیز ممکن است سرایت پیدا کند. همچنین فراموش نکنید که یخ را از مراکز مطمین تهیه کرده و از مصرف یخ‌‏هایی که در شرایط غیر بهداشتی و روی زمین نگهداری یا خرد می‌‏ شوند، خودداری کنید .

عبداللهی، سرپرست دفتر بهبود تغذیه جامعه و متخصص تغذیه در این باره می‌گوید: می‌توان در طول سفر از آب معدنی‌هایی که دارای پروانه ساخت و مجوز‌های بهداشتی هستند استفاده کرد و یا می‌توان قبل از حرکت از منزل آب لوله کشی را دریک بطری تمیز ریخته و درطول سفر از آن استفاده کرد. در مناطقی که دسترسی به آب سالم وجود ندارد، حتما از آب جوشیده شده استفاده کنید .

وی تاکید می کند: بخاطر داشته باشید که مصرف چای وقهوه جای آب را نمی‌گیرد. چای بدلیل خاصیت ادرار آوری می‌تواند موجب کاهش آب بدن شود، بنابراین ۴-۳ فنجان چای درروز بیشتر مصرف نکنید و سعی کنید مصرف روزانه ۸-۶ لیوان آب سالم را درهمه اوقات از جمله در طول سفر رعایت کنید .

خرید از کنار جاده ممنوع

لازم است که از خریداری مواد غذایی در کنار جاده پرهیز کنید، چرا که این مواد غذایی معمولا مدت زمان زیادی را در خارج از یخچال مانده‌اند، اغلب فله‌ای بوده و از کیفیت آن‌ها اطلاع کافی ندارید. در همین راستا بد نیست بدانید که مواد حاوی پروتیین، فساد پذیری بالایی دارند، بنابراین گوشت، مرغ، ماهی و تخم‌‏مرغ را فقط از مراکز مجاز که زیر نظر سازمان دامپزشکی کشور هستند تهیه کنید. همچنین هنگام سفر، از قبول هر نوع ماده غذایی از افراد نا‌شناس خودداری کرده و حتماً هنگام خرید هر نوع ماده غذایی بسته‌بندی‌شده بین راهی به تاریخ مصرف آن توجه و از خرید یا مصرف مواد غذایی تاریخ‌گذشته خودداری کنید .

یادتان باشد از خوردن چیپس، پفک و مواد حاوی ترکیبات شیمیایی رنگی تا حد امکان خودداری کنید، بخصوص خرید این مواد در جاده ها که معلوم نیست چطور نگهداری می‌شوند .

همچنین از خوردن میان وعده‌های بین راهی مثل لواشک‌های محلی، فلافل، سمبوسه و پیراشکی به ‌دلیل عدم‌ نظارت بهداشتی خودداری کنید. همچنین چنانچه به مناطق کوهستانی مسافرت می‌ کنید، از خوردن قارچ به ‌طور جدی خودداری کنید .

مناطق روستایی و لبنیات تازه

در سفر به مناطق محلی و روستا‌ها، از خوردن شیر تازه دوشیده شده از دام، یا بستنی و پنیر محلی و کلا محصولات لبنی تازه خودداری کنید و فکر نکنید که چون غذاهای روستایی، طبیعی‌اند، پس سالم هم هستند، زیرا ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر تب مالت قرار دهد .

عبداللهی، سرپرست دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت هم می‌گوید: درطول سفر از شیر‌های استریل شده که ماندگاری بالایی دارند، استفاده شود. این نوع از شیر‌ها قبل از باز شدن درب آن‌ها نیازی به یخچال ندارند، ولی پس از باز شدن حتما باید درمحیط خنک (مثلا فلاسک اسفنجی حاوی یخ) نگهداری شوند وسریعا مصرف شوند .

وی می‌افزاید: درصورت استفاده از پنیر‌های تازه نیز دقت کنید که این پنیر‌ها باید حداقل ۲ ماه در آب نمک نگهدارسی شده باشند. بطور کلی بهتر است همیشه ودر طول سفر از پنیر‌های پاستوریزه وبسته بندی شده استفاده کنید .

این متخصص تغذیه توصیه می کند: در طول سفر از ماست پاستوریزه کم چرب استفاده کنید که هم کلسیم بدنتان تامین شود وهم خطر عفونت‌های روده‌ای دراثر مصرف غذای آلوده کمتر شود .

سوسیس و کالباس، همسفرانی نامطمین

اگر چه خوردن سوسیس و کالباس خیلی راحت و در دسترس است اما به دلیل شرایط مهم نگهداری این مواد باید سعی کنید که خوردن این خوشمزه‌های آماده را در نوروز به حداقل برسانید .

همینطور تلاش کنید که کمتر از کنسروهای مواد غذایی آماده استفاده کنید و اگر مجبور هستید که این غذاهای کنسروی را بخورید حتما ۲۰ دقیقه قبل از مصرف آن‌ها را بجوشانید. مواظب باشید که قوطی این مواد غذایی برآمده یا فرورفته نباشند و نشتی یا شکستگی نداشته باشد .

همچنین وقتی از مواد گوشتی استفاده می‌کنید آن را درون یخدان قرار دهید و توجه داشته باشید که یخدان پراز یخ باشد تا باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها فرصت رشد و فعالیت نداشته باشند. همچنین پس از رسیدن به مقصد اگر فریزر و یخچال در دسترس است مواد لنبی و گوشتی باید سریعا ً به آن منتقل شوند .

مصرف سالاد و سبزی‌ در رستوران‌ها؛ ممنوع

در رستوران‌ها از مصرف سالاد و سبزی‌جات پرهیز کنید. توجه داشته باشید که گوشت و مرغ و ماهی شما که در رستوران سرو می‌شود نیم پخته نباشد، چرا که غذاهای پخته سالم‌تر هستند. یادتان باشد در مورد کباب فکر نکنید که چون روی شعله مستقیم قرار گرفته است، بنابراین قسمت درونی آن پخته است، بلکه ممکن است سطح رویی کباب سوخته باشد اما درون آن همچنان نپخته باشد. همچنین از خوردن تخم مرغ نیم پز (عسلی) نیز به ‌طور جدی بپرهیزید .

هنگام استفاده از غذاهای محلی یا برای یافتن رستوران‌های معتبر در شهرستان‌ها، ازافراد بومی راهنمایی بخواهید، زیرا استفاده ازغذاهای محلی، نیاز به شناخت کیفیت آن دارد .

برای ارزیابی سطح بهداشت دررستوران‌ها باید به وضعیت دستشویی‌ها، لباس کارگران، نظافت میز‌ها، حضور مگس و سایر حشرات، بهداشت وسایل صرف غذا مانند چنگال، قاشق، لیوان، پارچ آب و غیره توجه کنید .

یادتان باشد در رستوران‌ها و غذا خوری‌های بین راهی، بهره گیری از حواس خود را فراموش نکنید و از حواسی مانند حس بینایی برای تشخیص رنگ و کیفیت غذا، حس بویایی برای بوی غذا و حس چشایی برای طعم غذا استفاده کنید .

تا حد امکان تلاش کنید غذاهایی چون الویه را که ماندگی آن کمتر قابل تشخیص است مصرف نکنید و همینطور از مصرف کباب کوبیده و همبرگر به دلیل عدم اطلاع از کیفیت گوشت و ماندگی آن خودداری کنید .

گوجه فرنگی و خیار را فراموش نکنید

معمولا در ایام نوروز و در هنگام سفر‌های نوروزی مصرف سبزی‌ها که از گروه های غذای اصلی هستند، کمتر می‌شود .

سبزی‌ها بعلت داشتن ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و فیبر‌ها نقش مهمی در پیشگیری و درمان انواع سرطان‌ها، بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی، پوکی استخوان، دیابت نوع ۲ و چاقی دارند. همچنین بدلیل داشتن فیبر باعث افزایش حجم مدفوع و افزایش حرکات روده می‌شوند و بدین ترتیب از یبوست جلوگیری می‌کنند. علاوه بر آن فیبر‌ها با ایجاد حس سیری، باعث کاهش مصرف غذا شده و به کاهش وزن کمک می‌کنند.. درایام نوروز مصرف غذاهای چرب وسرخ شده معمولا درمیهمانی‌ها مصرف می‌شوند. با مصرف سبزی‌ها وسالاد میزان جذب چربی غذا کاهش می‌یابد .