بهترین روش درمان یبوست، تغییر روش زندگی است 

یبوست به دفع مدفوع با فواصل طولانی گفته می شود. البته گاهی ممکن است اجابت مزاج روزانه وجود داشته باشد ولی یبوست هم وجود داشته باشند چون فرد ممکن است دفعی مشابه نوع یک (Type 1) شکل زیر داشته باشد.

دراین شکل (Bristol Stool Chart) شدیدترین نوع 1 و تا نوع 3 هم یبوست تلقی می شود و نوع 4 قوام طبیعی است.

مهمترین علامت یبوست عبارتند از:

• درد درهنگام دفع مدفوع
• حرکت بسیار سخت مدفوع
• دفع مدفوع گلوله ای شکل Type 1 در شکل بالا

شاید یکی از نکاتی که درجریان درمان بیماران مبتلا به یبوست نادیده گرفته می شود، توضیح مناسب در مورد روند شکل گیری برای بیمار(می تواند کودک و یا فرد بزرگسال باشد) و والدین است.

مدفوع در حالت طبیعی در انتهای روده شکل و قوام نهایی خود را پیدا می کند. یعنی ابتدا در این قسمت جمع و توسط دیواره روده ها آب آن گرفته می شود و با پُرشدن به دیواره روده فشار می آورد و فرد از وجود مدفوع و زمان اجابت مزاج مطلع می شود و به دستشویی می رود. بیاد آورید که نزدیکانی از شما در ساعاتی از روز بصورت منظم به دستشویی می روند وهیچگاه یبوست ندارند.

اما در فردی که یبوست دارد مشکل کجاست؟

 بدلیل گشاد شدن انتهای روده بدلیل یبوست طولانی مدت، مدفوع زیادی باید وارد این ناحیه شود تا جمع شود و درنهایت به دیواره روده فشار آورد. این اتفاق برای این روده گشاد بیش از چند روز طول می کشد و باعث می شود دیواره روده ها در این زمان طولانی، مقداری زیادی از آب مدفوع را بگیرند.

بنابراین در این حالت، مدفوع قطور، کم آب و بسیار سفت می شود. این مدفوع در زمان گذر از سوراخ مقعد ممکن است خراش هایی در این ناحیه مملو از عصب های درد ایجاد کند(شقاق یا فیشور) و با هربار دفع، درد بسیار شدیدی برای فرد ایجاد کند. برخی از افراد برای اینکه درد یاد شده دوباره نصیب شان نشود از مدفوع کردن صرفنظر می کنند که این عمل باعث ایجاد سیکل معیوب و بدتر شدن یبوست خواهدشد.

آیا برای یبوست نیاز به اقدامات تشخیصی داریم؟

اغلب نیازی به روش های تشخیصی نداریم چون اغلب یبوست ها با رعایت نکاتی خاص بهبود می یابند به این  یبوست ها نوع فونکسیونل Functional Constipation گفته می شوند که با شرح حال و معاینه دقیق (گاهی نیاز به معاینه مقعد وجود دارد) به راحتی به تشخیص خواهیم رسید.

چه نوع یبوستی غیر فونکسیونل بوده و یا نیاز به روش های تشخیصی دیگر دارد؟

بطور خلاصه و به سادگی می توان گفت:

1. اگر یبوست از بدو تولد وجود داشته باشد
2. اگر یبوست با اختلال رشد همراه باشد
3. اگر مدفوع باریک بوده و شبیه به مداد باشد

درمان یبوست کودکان و نوجوانان چیست؟

این روش که در ادامه می آید برای بزرگسالان نیز قابل استفاده است.

شاید در نگاه اول همه انتظار درمان دارویی برای درمان یبوست داشته باشند اما واقعیت درمان چیز دیگریست که در بسیار از پروتکل های درمانی که بیماران از آن استفاده می کنند غافل مانده است.

بهترین روش درمان یبوست تغییر روش زندگی یا Life Style است که با رعایت این سه اصل مهم است

1. مصرف مایعات بیشتر
2. مصرف مواد فیبری
3. زمان گذاشتن برای توالت رفتن

اما چرا این تغییر روش در درمان یبوست بسیار مفید است به طور کامل در ادامه می آید:

مصرف مایعات برای یبوست مناسب است؟

با مصرف مایعات که سر دسته آن آب است باعث پُرشدن سریعتر انتهای روده شده و درنتیجه احساس دفع پیدا کردن و آگاهی زودتر فرد از وجود مدفوع بروز می کند.

چرا مصرف مواد فیبر دار در درمان یبوست مفید است؟

مصرف موادی فیبر دار که به اصطلاح پس مانده زیادی دارند باعث پُرشدن انتهای در زمان کوتاهتر می شود.

اما چه میوه ها، آب میوه ها و سبزیجاتی برای یبوست مناسب هستند؟

• سیب ، کیوی، لبو، زردآلو و آلو (حتی نوع خشک آن که خیسانده شوند)
• سبزیجات خام و حتی پخته
• غلات سبوس دار
• آب میوه هایی مانند آب زردآلو، آلو، هلو، آناناس وپرتغال

کدام موادغذایی یبوست را بدتر می کنند؟

• لبنیات (شیر، پنیر و بستنی )
• برنج و آرد برنج
• موز
• کره بادام زمینی
• پاستا، سیب زمینی
• کراکر و ذرت

• زمان گذاشتن برای توالت رفتن

درکنار رعایت دو اصل بالا باید زمان دستشویی رفتن و نشستن را رعایت نمایید.

مناسب ترین زمان برای نشستن در توالت برای یبوست چه زمانی است؟

بهترین زمان بعد از هر وعده غذایی است. از بین وعده ها بعد از صبحانه از همه وعده ها بهتر است. چون بعد از خواب طولانی شب که تقریبا اغلب عضلات در استراحت بوده اند پس از آن شروع به فعالیت می کنند بخصوص روده ها که با خوردن صبحانه این حرکات در آنها بسیار شدیدتر و بصورت پایین رونده ادامه می یابد.

دقت کنید حداقل 5 تا 10 دقیقه در توالت وقت صرف نمایید (با عجله به نتیجه نمی رسید).

برای دفع مدفوع خوب چه نوع دستشوییِ مناسب است؟

توالت ایرانی بدلیل نوع نشستن، کمک زیادی به دفع مدفوع خواهد کرد. فقط تنها مشکل آن آسیب و یا فشار فروان به مفاصل پاها بخصوص زانوهاست

اما توالت فرنگی بدلیل فشار کمتری که به مفاصل می آورد مناسب تر است ولی حتما باید زاویه ای مناسب بین مفصل  لگن و استخوان ران ایجاد شود تا بهترین نتیجه حاصل آید. برای کودکان گاهی برای رسیدن به این زاویه ممکن است نیاز به استفاده از زیر پایی برای آنها باشد . به شکل زیر نگاه کنید.

بطور خلاصه هر نوع دستشویی مناسب است ولی با رعایت اصول بالا و حداقل دوبار در روز و بمدت 5 تا 10 دقیقه باشد.

بارعایت نکات بالا ، بسیاری از افرادی که از یبوست فونکسیونل رنج می برند حتی بدون درمان دارویی (گاهی ممکن است نیاز به دوره کوتاه دارویی باشد) بهبود می یابند.

بخاطر داشته باشید تمام اصول یاد شده بطور مرتب و حداقل 4 تا 6 ماه باید تداوم یابد تا روده های گشاد شده به شکل طبیعی خود برگردند.