لپتوسپیروزیس، که در برخی مناطق به نام "تب شالیزار" یا "تب بیجار" شناخته می شود، یک بیماری باکتریایی است که هم حیوانات و هم انسانها را درگیر میکند. این بیماری در مناطق روستایی، به ویژه در شالیزارها و مزارع پرورش دام، شایعتر است، اما شیوع آن در شهرها نیز به دلیل حضور جوندگان آلوده در حال افزایش است. با شناخت علائم، راه های انتقال و روش های پیشگیری، میتوان از این عفونت خطرناک جلوگیری کرد. 

لپتوسپیروزیس چیست؟

این بیماری توسط باکتری Leptospira interrogans ایجاد می شود و از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ادرار حیوانات آلوده (مانند موش ها، گاوها، سگها و خوک ها) به انسان منتقل میشود. راههای اصلی انتقال عبارتند از: 

- تماس پوست زخمی یا غشای مخاطی با آب یا خاک آلوده (مثلاً در شالیکاری یا دامداری). 

- نوشیدن آب آلوده. 

- استنشاق قطرات ریز ادرار حیوانات در هوا.

  چرا به آن "تب شالیزار" می گویند؟

کارگران شالیزاری که ساعتهای طولانی در آب های راکد کار میکنند، بیشتر در معرض این باکتری قرار میگیرند. به همین دلیل، این بیماری در کشورهای آسیایی با کشت گسترده برنج، مانند ایران (به ویژه در شمال کشور)، هند و تایلند، با این نام شناخته میشود. 

علائم: از تب خفیف تا مرگ

بیماری دو مرحله دارد: 

1. مرحله اول (علائم شبه آنفلوانزا):

- تب و لرز ناگهانی 

- سردرد شدید 

- درد عضلانی (به خصوص در ساق پا و کمر) 

- قرمزی چشم و حساسیت به نور 

2. مرحله دوم (بیماری شدید – سندورم ویل):

- زردی پوست و چشم (یرقان) 

- نارسایی کلیه و کبد 

- خونریزی ریوی یا مغزی 

- مننژیت 

توجه: در 10% موارد، بیماری به شکل حاد بروز می کند و در صورت عدم درمان به موقع، می تواند کشنده باشد. 

چه کسانی در خطر هستند؟

- کشاورزان و شالیکاران (به دلیل تماس با آبهای آلوده) 

- دامداران و دامپزشکان 

- کارگران فاضلاب و معدن 

- مسافران به مناطق گرمسیری (به ویژه پس از سیل یا باران های شدید) 

- ورزشکاران ورزشهای آبی (مثل شنا در رودخانه های آلوده) 

 تشخیص و درمان: زمان طلایی را از دست ندهید! 

تشخیص: 

- آزمایش خون و ادرار برای شناسایی باکتری یا آنتی بادیها 

- تست PCR برای تشخیص سریع 

درمان: 

- آنتی بیوتیکها (داکسی سایکلین، پنی سیلین، سفتریاکسون) در مراحل اولیه مؤثرند. 

- در موارد شدید، بیمار باید بستری شود و از حمایت کلیوی و کبدی استفاده کند. 

پیشگیری: چگونه از خود محافظت کنیم؟ 

پوشش محافظتی: 

- استفاده از چکمه و دستکش در محیطهای مرطوب و شالیزارها.

 آب آشامیدنی سالم: 

- جوشاندن آب در مناطق آلوده. 

کنترل جوندگان: 

- کاهش جمعیت موشها در انبارهای غله و محل زندگی. 

واکسیناسیون حیوانات: 

- واکسینه کردن دامها و حیوانات خانگی. 

آموزش عمومی: 

- آگاهی کارگران و کشاورزان از راههای انتقال بیماری. 

آیا لپتوسپیروزیس در ایران شایع است؟ 

بله! این بیماری در مناطق شمالی ایران (به ویژه گیلان و مازندران) به دلیل کشت برنج و رطوبت بالا گزارش شده است. همچنین پس از سیلابهای اخیر در برخی استانها، خطر شیوع آن افزایش یافته است.

نتیجه گیری: یک تهدید خاموش اما قابل مهار 

لپتوسپیروزیس ممکن است کمتر از مالاریا یا تب دانگ شناخته شده باشد، اما به همان اندازه خطرناک است. با رعایت اصول بهداشتی، استفاده از تجهیزات محافظتی و درمان به موقع، میتوان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. اگر پس از تماس با آبهای راکد یا محیط های آلوده، علائم شبه آنفلوانزا داشتید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.