مراقبت از کاتتر داخل وریدی (IV line ) یکی از مرافبتهای مهم در طب کودکان است. آگاهی والدین از نحوه مراقبت IV (داخل وریدی ) موجب تقویت سلامت کودک می شود

IV line  یا تزریق وریدی چیست ؟

Intravenous (IV) line   یا خط داخل وریدی برای دریافت انواع مختلف مایعات استریل ، داروها و خون و فرآورده های خونی به بیمار در هر سنی استفاده می شود کاتتر یا line یک لوله پلاستیکی باریک و قابل انعطاف است. برای تعبیه کاتتر به داخل ورید و ایجاد یک خط وریدی (IV line )  یک سلسله مراقبت بهداشتی مهیا می شود. خط وریدی می تواند در دست ، بازو ، پا یا سر برقرار گردد جریان سرم یا مایعات از کاتتر مستقیما وارد جریان خون کودک می شود.

ایجاد خط وریدی برای تزریق وریدی ( IV line )

کاتتر وریدی دارای یک سوزن در داخل لوله پلاستیکی است که به لوله کمک می کند تا پوست را سوراخ کرده و به داخل ورید راه یابد پس از آنکه پرستار سوزن و لوله را وارد رگ کرد سوزن را بیرون می کشد و لوله پلاستیکی نرم در رگ باقی می ماند. IV line  را با نوار چسب های مخصوص در جای خود ثابت می کنند . این ناحیه از بدن که IV line گذاشته شده ناحیه IV نامگذاری می شود.

وقتی سوزن از پوست می گذرد کودک یک گزش کوچک احساس می کند که با بیرون کشیدن سوزن از لوله پلاستیکی درد نیز ار بین خواهد رفت.

اگر کاتتر از جای خود کنده شود یا مسدود گردد کار درمان کودک متوقف خواهد شد بنابراین مراقبت و حفظ خط وریدی به شدت اهمیت دارد مراقبت مناسب از خط وریدی خطر عوارض جانبی آن را کاهش می دهد.

مراقبت از خط وریدی ( IV line )

IV line  باید از نظر کارکرد صحیح آن و بررسی هرگونه مشکل دیگر هر یک ساعت کنترل شود پرستار مسئول کودک این کار را انجام خواهد داد اما والدین و مراقبین هم می توانند در مراقبت از IV کمک کنند و هرگونه مشکلی را اطلاع دهند.

پرستار مسئول محل IV را هر ساعت حتی در طول شب کنترل می کند آنها این کار را با روش TLC 1 انجام میدهند یعنی 

TOUCH : لمس کردن محل IV برای یافتن علائمی مثل حرارت (گرما) یا نشت از محل IV

LOOK : مشاهده برای اطمینان از خشک بودن ، قرمز نبودن و تمیزی

COMPARE : مقایسه محل IV (مثل دست یا پا) با عضو مقابل آن و بررسی از نظر تورم

ENGAGE : به مشارکت گرفتن بیمار یا والدین برای بهترین مراقبت در حد امکان و تشویق بیمار و خانواده :

• برای آگاه ساختن پرستار اگردر محل IV هر علامت یا عوارضی مشاهده کردند
• سوالات خود را بپرسند
• همکاری با پرستار در امر مراقبت از خط وریدی

پرستاران تلاش می کنند موقع کنترل IV line کمترین مزاحمت را برای بیمار و والدین ایجاد کنند اما برای حفظ ایمنی و سلامت کودک باید محل IV را کنترل کنند حتی زمانی که کودک خوابیده است.

برای مراقبت از IV line والدین چکار می توانند انجام دهند ؟

از نکات زیر جهت مراقبت از IV line پیروی کنید

• کمک در حفظ IV line : گاهی اوقات IV line ممکن است بطور تصادفی بیرون بیاید باید مطمئن شوید که

IV line حین فعالیت کودک کشیده نمی شود (حین راه رفتن ، بازی کردن ، حمام کردن ، بلند شدن از تخت یا صندلی ) اگر این اتفاق افتاد با یک گاز یا دستمال تمیز روی محل را فشار دهید و به پرستار خبر دهید

• با کودک صحبت کنید و توضیح دهید که باید از خط وریدی (IV line ) محافظت شود
• از کودک بخواهید اگر مشکلی (مثل درد ، کرختی )در ناحیه IV احساس کرد به شما بگوید
• محل IV را قابل رویت نگهدارید ( مخصوصا موقع خواب کودک ) اینکار کنترل IV line را برای پرستار راحتتر می کند و می تواند بدون بیدار کردن کودک اینکار را انجام دهد
• محل IV را خشک نگهدارید اینکار برای جلوگیری از عفونت و تعویض IV می باشد
• اگر متوجه هرگونه علائم و عوارضی شدید به پرستار اطلاع دهید.

عوارض جانبی IV line

اگر IV line درست کار نمی کند ، کودک احتمالا یکی از علائم زیر را دارد:

• درد در ناحیه IV با لمس ناحیه و یا بدون لمس
• تورم در ناحیه IV
• کرختی و بیحسی ناحیه
• قرمزی
• کبودی
• نشت از IV line و در نتیجه مرطوب شدن ناحیه
• سفتی ناحیه IV که ممکن است همراه با تورم باشد
• حرارت یا سردی محل IV

نکات کلیدی

• پرستار مسئول کودک IV line را مرتب کنترل می کند حتی در طول شب
• والدین و مراقبین می توانند با ممانعت از کشیدن IV line ، خشک نگهداشتن IV ، در معرض دید گذاشتن محل IV و اطلاع به پرستار در صورت درد و تورم و قرمزی در امر مراقبت مشارکت داشته باشند
• از علائم خرابی IV line و عوارض جانبی آن آگاه باشید 

ترجمه و نگارش : فریبا شادپور

کارشناس پرستاری 

دانشگاه علوم پزشکی گیلان