پیشگیری از زخم بستر و مراقبت های آن

زخم فشاری یا زخم بستر به علت فشار طولانی مدت به پوست و یا در افرادی که روی تخت بستری و یا مجبور به استفاده طولانی مدت از ویلچر هستند دیده می شود. زخم فشاری روی هر قسمت از بدن ممکن است اتفاق بیفتد ولی در قسمتهای استخوانی بدن مثل پاشنه پا ، آرنج ها ، روی مفصل ران و ناحیه دنبالچه بیشتر دیده می شود. زخم فشاری در دراز مدت ایجاد می شود ولی گاهی اوقات در عرض مدت کمی ( یکی دو ساعت ) ممکن است اتفاق بیفتد.

علایم زودرس زخم فشاری  

• ناحیه درگیر تغییر رنگ می دهد در افراد سفید پوست با لکه های قرمز و در افراد با رنگ پوست تیره به صورت لکه های بنفش ظاهر می شود
• با فشار لکه های رنگی سفید می شوند
• در ناحیه درگیر احساس گرمی حالت اسفنجی و سختی می کند
• درد یا خارش در ناحیه

علایم دیررس زخم فشاری

در حالات زیر زخم فشاری بدتر شود:

• زخم باز یا تاول: زخم فشاری درجه 2
• زخم عمیق که در آن لایه های عمیق تر پوست درگیر می شوند: زخم فشاری درجه 3
• زخم خیلی عمیق که تا عضله و استخوان می رسد: زخم فشاری درجه 4

درمان زخم فشاری

درمان زخم فشاری بستگی به میزات شدت آن دارد برای برخی افراد این زخم ها فقط یک ناراحتی ساده است و با حداقل مراقبت پرستاری بهبود می یابد و برای برخی افراد می تواند جدی باشد و عوارض تهدید کننده حیات مثل عفونت خون را سبب شود.

راه های پیشگیری از  زخم فشاری و کمک به بهبود آن شامل :

• تغییر  وضعیت(پوزیشن) منظم بیمار باعث می شود فشار از روی زخم برداشته شود و زخم بدتر نشود. البته با اینکار پیشگیری از ایجاد زخم بستر هم خواهد شد . می توانید برای زمان بندی تغییر وضعیت بیمار با مراقبین سلامت مشورت کنید برای برخی افراد ممکن است هر 15 دقیقه یکبار و برخی دیگر 4-2 ساعت یکبار تغییر وضعیت لازم باشد. در مورد مراقبت از پاها و برداشتن فشار از روی پاشنه ها و تجهیزات پزشکی مناسب و نحوه استفاده از آنها با مشاورین صحبت کنید
• استفاده از پانسمان های مخصوص که مرحله بهبودی را سرعت می دهد و فشار از روی زخم را بر می دارد
• پانسمان آلژنیک alginate که از نوعی جلبک دریایی ساخته شده اند و شامل کلسیم و سدیم هستند که برای تسریع در مرحله بهبود شناخته شده اند
• پانسمان های هیدروکلوئیدی hydrocolloid این پانسمان ها یک نوع ژل مخصوص دارند که رشد سلول های جدید پوست را تقویت می کند

بیشتر بخوانید:

• انواع پانسمان های دیگر مثل مواج ، هیدرو فیبروز ، آنتی بیوتیکی می توانند مفید باشند
• درمان دریچه فشار منفی Vacuum-Assisted Alosure VAC بوسیله این دستگاه داخل زخم فشار منفی ایجاد شده و باعث برداشته شدن تدریجی سلول های مرده و در نتیجه بوجود آمدن سلول های پوست جدید و خوب شدن زخم می شود

• برای درمان زخم بستر عفونی آنتی بیوتیک استفاده می شود و یا برای عوارض آن مثل عفونت خون (سپسیس) ، عفونت باکتریایی بافت زیر پوست (سلولیت) ، عفونت استخوان (استئومیلیت) آنتی بیوتیک لازم است
• استفاده از تشک مواج مخصوص و یا بالش های مخصوص که با یک پمپ ، هوا را به داخل تشک یا بالش می فرستد و آن را به جریان می اندازد بالش ها باعث می شوند فشار از روی یک سطح برداشته شود و توزیع شود

• داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب که باید حاوی پروتئین کافی و انواع ویتامین ها و مواد معدنی ضروری باشد متخصص تغذیه می تواند شما را برای یک رژیم غذایی غنی و مناسب راهنمایی کند دریافت مایعات نیز خیلی مهم است زیرا کم آبی ( دهیدرتاسیون ) وضعیت زخم را بدتر می کند.
• تمیز کردن و برداشتن بافت مرده اگر مقدار آسیب بافتی کم باشد پانسمان های مخصوص می تواند بافت مرده را بردارد ولی اگر خرابی پوست و مقدار بافت مرده زیاد باشد با استفاده از واتر جت فشار بالا مخصوص یا امواج اولتراسوند و یا ابزار جراحی توسط جراح ( دبریدمان ) صورت می گیرد
• زخم بستر وسیع نیاز به جراحی شامل دبرید کردن و گرافت دارد یعنی زخم را از سلول های مرده تمیز کرده سپس از بافت سالم بیمار برای کاشت پوست و بستن زخم بستر کمک می گیرند این کار عوارض زیادی دارد چون این افراد معمولا از نظر سلامتی مشکلات فراوان دارند خطرات بعد از جراحی شامل : پس زدن کاشت پوست ، عفونت خون ، عفونت استخوان ، آبسه و ترمبوز وریدی ( DVT ) است

چه کسانی بیشتر ریسک ابتلا به زخم فشاری دارند

• افراد بالای 70 سال بدلیل مشکلات حرکتی ، کم آبی بدن و فاکتور های دیگر پوست آسیب پذیر تری دارند
• بستری شدن روی تخت به دلیل بیماری یا بعد از اعمال جراحی سنگین
• ناتوانی در حرکت دادن برخی یا همه بدن ( فلج )
• چاقی بیش از حد
• بی اختیاری ادرار یا مدفوع
• مصرف غذای بی کیفیت و ناکافی
• بیماری هایی که که روی کیفیت فرآورده های خون تاثیر می گذارند و پوست را شکننده می کنند یا باعث مشکلات حرکتی می شوند مثل دیابت ، بیماری شریان محیطی ، نارسایی کلیه ، نارسایی قلب ، مولتیپل اسکلرزیس(MS) و بیماری پارکینسون

پیشگیری از زخم فشاری

جلوگیری از عوارض جانبی زخم بستر مشکل است ولی مراقبت های زیر می تواند ریسک ابتلا به زخم بستر را کاهش دهد

• تغییر وضعیت بیمار به کمک مراقبین یا دستگاه های حمل کننده و بالا کشنده بیمار
• کنترل پوست مخصوصا در نواحی تحت فشار جهت یافتن علایم زودرس و نشانه های زخم فشاری
• رژیم غذایی سالم و مناسب که شامل پروتئین کافی و انواع ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن می باشد اگر بیمار محدودیت غذایی دارد با متخصص تغذیه مشورت کنید
• عدم مصرف دخانیات ، سیگار بدلیل آسیب به گردش خون شانس ابتلا به زخم بستر را افزایش می دهد .