آموزگاران عزیز این نکات مهم را در مورد بی اختیاری ادرار و مدفوع را جدی بگیرید

بی اختیاری ادرار در کودکان به حالتی اطلاق می شود که ، کودک کنترل ادرار و مدفوع را در سن بالاتر از 5 سال پیدا نکرده است. کودکانی که بیماری های مادرزادی مانند اسینا بیفیدا (شکاف مادرزاد مهره‌ها Spina Bifida) و یا  بیماری های اکتسابیِ دارند که برروی آناتومی یا دستگاه عصبی آنها تاثیر گذر هستند ممکن است مشکلاتی در کنترل ادرار و مدفوع خود داشته باشند و نیاز به  یک تیم با تجربه برای درمان آنها وجود دارد.

بی اختیاری بیماری نادری نیست و در کودکان سالم بسیار زیاد دیده می شود. در آمارهای موجود، حدود 3 تا 12 درصد کودکان شب ادراری و بی اختیاری ادرار دارند و حدود 3 در صد بی اختیاری مدفوع دارند. در بعضی از آمارهای پزشکی مانند کشور استرالیا از هر 5 کودک تقریبا یکی از آنها شب ادراری دارند.

اگرچه بسیاری از آنها با گذر زمان و بتدریج ممکن است بهبود یابند ولی بعضی از آنها نیاز به مداخله برای درمان آن وجود دارد. به انتظار ماندن تا بهبودی خود بخود به دلایل زیر توصیه نمی شود زیرا می توانند تاثیرمنفی طولانی مدت بر مثانه، روده ها و کلیهها و مشکلات روحی روانی و اجتماعی برای کودکان ایجاد نماید که همه اینها می توانند باعث تاثیر منفی در کیفیت زندگی کودک و حتی والدین و خانواده بگذارد.

عامل بی اختیاری ادرار و مدفوع چیست؟

بسیاری از کودکان کنترل ادرار و مدفوع تا سن 4 سالگی بدست می آورند اما اگر کودکی در زمان مدرسه هنوزاز این مشکل رنج می برد عواملی زیادی ممکن است در آن نقش داشته باشند. معمولا بی اختیاری در روز در دختران بیشتر اتفاق می افتد. مهمترین علت آن مثانه تحریک پذیر Overactive Bladder است که باعث می شود کودک فوریت یا اضطرار، تکرر ادرار و نم زدگی پیدا نماید. عوامل دیگری مانند مثانه شل و تنبل، تخلیه ناکافی ادرار، عفونت ادراری وبه تاخیر انداختن ادرار،  می توانند عامل آنها باشند.

بعنوان یک آموزگار شاید لازم باشد علائم این حالات را به یاد داشته باشید که شامل:  وول خوردن، چمباتمه زدن و فروبردن پاشنه پا در ناحیه کشاله ران، فشردن نوک آلت، قیچی کردن پاها، خیس شدن قسمتی از لباس و بوی نم زدگی هستند. این نشانه ها از ضرورت آنها برای بیرون رفتن و رسیدن به دستشویی است.

شکل 1 : مانورهای به تعویق انداختن زمان ادرار

1. چمباتمه زدن b. فشردن نوک آلت قیچی کردن پاها

بی اختیاری مدفوع

کودکان اغلب در این موارد ، یبوست دارند که در بسیاری از مواقع تشخیص داده نمی شود. معمولا بدلیل دفع مدفوع دردناک؛ کودک برای پیشگیری از درد، مدفوع کردن خود را به تعویق می اندازد. با این کار روده ها بتدریج بزرگتر، گشادتر و حس خود را از دست می دهند و درنهایت حرکات روده کم می شود. مواد مدفوعی بسیار شل و آبکی از اطراف مدفوع سفت به سمت بیرون نشت می کنند که باعث نم زدگی یا بی اختیاری مدفوع می شود. گاهی کودکان حتی از دفع آن اطلاع و آگاهی ندارند وشما آموزگار محترم ممکن است تنها متوجه بوی ناخوشایند کودک مبتلا گردید.

شب ادراری

اگر کودکی در سنین بعد از 6 سالگی خود را در خواب خیس نماید یعنی،  شب ادراری دارد. شب ادراری درپسران بیشتر از دختران دیده می شود. رابطه ژنتیکی قویی برای بروز شب ادراری وجود دارد. اما دلایل دیگرشب ادراری شامل کاهش ظرفیت مثانه در شب، افزایش تولید ادرار در شب و عدم توانایی در بیدار شدن وقتی که ادرار زیادی در مثانه جمع شده است.

اغلب آموزگاران بصورت مستقیم ازشب ادراری، اطلاع نمی یابند مگر اینکه او صبح ها بهداشت خوبی نداشته باشد و یا بوی ادرار از لباس او به مشام برسد  و یا در زمان اردوهای مدرسه با آن مواجه شوید.

آیا بی اختیاری با عوامل  روحی ارتباطی دارد؟

درگذشته تصورمی شد که همه موارد بی اختیاری ها بدلیل مشکلات روحی و روانی ایجاد می شوند. اما شواهد و مطالعات متعدد در این زمینه تا حدی زیادی، این تئوری قبلی را مورد تردید قرار دادند. کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، رفتارهای ناشی از ضعف و انکار، پاسخ های قابل درک درکودکان مبتلا به بی اختیاری ادرار و مدفوع است و نکته جالب اینکه که بسیاری از این مشکلات روحی و روانی با بهبود بی اختیاری از بین می روند.

اما گاهی کودکانی که به طرز چشمگیری در گیر مشکلات روحی و روانی شده اند نیاز به مداخلات روانپزشکی و روانشناسی برای همراه کردن آنها و والدین در پذیرش مسئولیت برای درمان بی اختیاری ها دارند.

کودکانی که بیش فعالی و عدم توجه ADHD دارند احتمال ابتلا به بی اختیاری های ادرار و مدفوع بیشتری دارند و طول دوره درمان آنها هم طولانی تر می شود.

درمان بی اختیاری های ادرار و مدفوع

 روش های مختلفی برای درمان براساس بیماری زمینه ای ، عامل ایجاد کننده آنها وجود دارد. داروها، مسهل ها ، زنگ ادراری و نیاز به مداخلات دیگر فوق تخصص های کودکان در درمان آنها موثرند. پایه اصلی درمان همه آنها، ایجاد یک برنامه ریزی مناسب برای ادرارکردن است. این برنامه ها شامل مصرف مایعات منظم، برنامه های منظم ادرار کردن و مشخص کردن زمان معین برای مدفوع در روز است.

درمان شب ادراری با زنگ ادراری

فیلم طریقه استفاده از شب زنگ ادراری

کمکی که شما آموزگار عزیز می توانید به این کودکان بنمایید:

1. دسترسی به دستشویی (توالت) را برای آنها آزاد بگذارید ، آنها نمی توانند خود را نگهدارند
2. سعی کنید درآموزش ادرار کردن با پزشک و خانواده او همراه باشید
3. جایی برای او درنظر بگیرید تا بتوانند لباس های نم زده را دور از چشم بقیه نگه دارند
4. سعی کنید برای مواقع چنین اتفاقاتی برای دانش آموزان دیگر قوانینی بسازید تا با او همراه باشند
5. نگذارید دیگران برای این مشکلات از این کودکان باج گیری نمایند
6. سعی کنید برای موارد بی اختیاری آنها یادداشتی بسازید
7. سعی کنید برای درمان آنها را، به مراکز و افراد خبره آشنا نمایید

امیدوارم با شکیبایی و همراهی شما بزرگواران، مشکلات کودکانی که بی اختیاری دارند هر چه سریعتر بهبود یابد.