بسیاری از والدین اطلاعات دقیقی روش های مراقبت دندانی ندارند. آنها میدانند که باید از ایجاد پوسیدگی در دندانهای کودکشان جلوگیری کنند. اما با بهترین روش ها آشنا نیستند. ما در این مطلب به آموزش برخی راهکارها میپردازیم.

چه زمانی کودک باید مسواک زدن را شروع کند؟

بهداشت دندانی کودک قبل از زمانی که کودک اولین دندانها را در آورد آغاز میشود. اینکه دندانها هنوز رویش نکرده اند و در دهان دیده نمیشوند بدین معنا نیست که وجود ندارند. در واقع دندانها در دومین سه ماهه حاملگی شروع به تشکیل میکنند. در زمان تولد، کودک بیست جوانه دندان شیری دارد که برخی از انها در فک کامل شده اند.

• حتی قبل از اینکه کودک شروع به دندان در اوردن کند، یک پارچه مرطوب تمیز راجهت پاک کردن باکتریهای روی لثه بمالید.
• زمانی که دندانها روییدند، انها را با مسواک اطفال، تمیز کنید. از آب و کمی خمیر دندان حاوی فلوراید (در حد یک دانه برنج) استفاده نمایید. از خمیر دندانهای حاوی فلوراید که آرم مورد تایید انجمن اداره غذا دارو را دارد استفاده کنید. حتی در صورت استفاده از انواع بدون فلوراید نیز در حد یکدانه برنج بیشتر نمالید زیرا که هدف به حد اقل رساندن میزان خمیر دندان خورده شده است.
• در حدود دو سالگی، کودک باید یاد بگیرد که پس از مسواک زدن تف کند. از دادن آب به وی برای چرخاندن در دهان و تف کردن بپرهیزید زیرا این امر احتمال بلع کردن خمیر دندان را بالاتر میبرد.
• همواره کودکان زیر هشت سال را در زمان مسواک زدن سوپروایز کنید، زیرا در این گروه سنی بلع خمیر دندان محتمل تر میباشد.

حتی کودکان هم در صورت عدم رعایت عادات غذایی صحیح دچار فساد دندانی میشوند

شیر دادن در خواب به کودک‌ گرچه برای والدین راحت است، ولی میتواند به دندانهایش صدمه بزند. قندی که از شیر یا آب میوه میرسد میتواند ساعتها روی سطح دندان باقی بماند ومنجر به خوردگی مینای دندان و ایجاد وضعیتی به نام Bottle mouth دهان شیشه شیری، شود که علامت آن تغییر رنگ و سوراخ شدن دندانها میباشد. در موارد شدید کودک دچار حفره یا سوراخ در سطح دندانها میشود که ممکن است نیاز به اکستراکشن یا کشیدن دندان داشته باشد.

والدین و مراقبین کودک باید زمان خاصی برای نوشیدن مایعات شیرین در طی روز تنظیم کنند، زیرا مکیدن شیشه در تمام طول روز میتواند برای سلامت دندانی کودک مضر باشد.

میتوان از سن شش ماهگی کودک را از سمت شیشه به خوردن از طریق فنجان عادت داد. تا دوازده ماهگی مهارتهای حرکتی و هماهنگی بین حرکات در کودک تکامل پیدا میکند در حدی که خود میتواند از فنجان به تنهایی استفاده نماید.

چه زمانی باید کودک را به دندانپزشک برد؟

انجمن دندانپزشکی امریکا ADA توصیه میکند که کودکان در پایان یکسالگی توسط دندانپزشک ویزیت شوند. در اولین ویزیت پزشک باید تکنیک مسواک زدن و نخ کشیدن صحیح را را بوالدین بیاموزد و در حالیکه کودک در بغل مادر است یک معاینه مختصر دندانی به عمل آورد.

این ویزیت امکان میدهد که مشکلات را در مراحل اولیه تشخیص دهد و به کودک نیز کمک میکند تا با افزایش سن ترس کمتری از این معاینات داشته باشد .بیاد داشته باشید که کودک را به نزد متخصص دندانپزشکی کودکان ببرید زیرا که به مشکلات مرتبط با بهداشت دندانی کودک شما اشراف کامل دارد و نیز میداند که چه زمانی وی را به نزد یک متخصص دیگر مثل ارتودنتیست یا یک جراح فک و صورت ارجاع دهد.

در صورتی که کودک در خطر کاویته و پوسیدگی مینا یا مشکلات دیگرباشد، حتی زمانیکه دندانها هنوز رویش نکرده اند،  می توانید مالیدن فلوراید را بر روی لثه در مطب خود انجام دهد و به این طریق از مهمترین مشکل دندانی که همان پوسیدگی( caries) باشد جلوگیری نماید.

چگونه از تشکیل پوسیدگی (Cavity  کاویته) در سطح دندان جلوگیری کنیم؟

پوسیدگی زمانی رخ میدهد که باکتری و بقایای غذا بر روی دندان بعد از خوردن باقی میماند و با مسواک پاک نمیشود. در این حالت ، اسید در سطح دندانی جمع میشود و مینا را نرم میکند تا زمانی که یک پوسیدگی روی مینا ایجاد شود.

روش های مهم برای به منظور پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان:

1. بهداشت دهان و دندان را برای کودک خود از سن پایین اعمال کنید.حد اقل دو بار در روز کودک را تشویق به مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید و نیز کشیدن نخ دندان نمایید.
2. از فلوراید کافی استفاده کنید.استفاده منظم از فلوراید باعث سفت شدن مینای دندانی شده و از نفوذ اسید به ان جلوگیری میکند. اگر چه به آب بعضی شهرها فلوراید اضافه میشود، ولی این قانون و قاعده کلی نیست. اگر از آب تصفیه شده استفاده میکنید یا آب شهرتان حاوی فلوراید نیست از دندانپزشک کودکتان در مورد میزان فلوراید لازم بپرسید و از طرفی هم دقت کافی در این مورد به خرج دهید زیرا که فلوراید اضافه میتواند باعث تغییر رنگ دائمی دندانها شود.
3. مصرف برخی غذاها را محدود کنید. غذاهای شیرین ، آب میوه ها ، آب نبات و ویتامین های پاستیلی میتوانند باعث صدمه به مینای دندان و بروز پوسیدگی شوند. پس اگر کودک شما به خوردن اینها علاقه دارد، وی را تشویق کنید تا پس از خوردن آنها جهت پاک شدن قند از سطوح دندانی، دهانش را بشوید یا مسواک بزند. همین قانون برای داروهای شیرین در فورم شربت هم صادق است .
4. همزمان با رویش دندانهای دائمی، دندانپزشک میتواند با استفاده از یک رزین به نام سیلانت روی دندانهای خلفی که بیشتر عمل جویدن را انجام میدهند، از فساد دندان پیشگیری کند. این پوشش پروتکتیو وحفاظتی کمک میکند که باکتریها نتوانند در ناحیه گردن دندانهای مولار یا آسیاب جایگزین شوند. ولی باید به کودک فهماند که سیلانت جایگزین مسواک زدن و نخ کشیدن منظم نمیباشد .

چه مشکلات دندانی ممکن است بروز کند:

اگر شما مستعد پوسیدگی با بیماری لثه هستید ممکن است کودکتان نیز همین ریسک بالا را داشته باشد. بنا براین حتی فلاس کردن و مسواک زدن منظم نیز نمیتواند از پوسیدگی دندانی جلوگیری کند. در صورت شکایت کودک از درد با دندانپزشک مشورت کنید.

امروزه متخصصین دندان کودکان مواد و راهکارهای جدیدتری در این رابطه در اختیار دارند. یک ماده نقره ای رنگ بنام امالگام ( که مخلوطی از چند فلز است ) زمانی ماده انتخابی برای بیشترپرکردگیهای دندانهای دائمی بود اما امروزه، مواد دیگری به نام کومپوزیت رزین رایج شده اند. رزین ها به دندان باند یا متصل می شوند و لذا پر کردگی کنده نمیشود و در ضمن برای باز سازی دندانهای صدمه دیده دراثر ضربه یا مشکلات دندانی در جریان شکاف کام می شود از انها استفاده کرد.

از نظر ظاهری هم با توجه به همرنگی با سایر دندانها بهتر هستند. اما در صورت شکستگیهای وسیع دندانی و یا پوسیدگیهای گسترده، یا تغییرات وسیع فرم و شکل دندانها ،ممکن است دندانپزشک تصمیم به استفاده ازتاج یا کراون استیل stainless steel یا سرامیک بگیرد. زیرا این کراونها دندان را حفظ ودر عین حال از گسترش پوسیدگی هم جلو گیری میکنند.

در موارد نادر که یک روش پیچیده تر لازم است صورت گیرد، دندانپزشک میتواند این کار را با استفاده از بیهوشی عمومی انجام دهد البته به شرطی که متخصص با تجربه بیهوشی یا یک جراح دهان و دندان قبلا این روش را تایید کرده باشند.

در صورت چک آپ و ویزیت منظم معمولا نیازی به این روشها پیدا نمیشود. ودر ضمن باید کودکان را در زمان ورزشهای خاص تشویق به استفاده از گارد دهانی کرد که دندانها را حفاظت کند.

ارتودنسی چیست؟

با افزایش سن کودک، جویدن و صاف بودن دندانها بیشتر اهمیت می یابد .امروزه درمانهای ارتو دنتیک زودتر از قبل اغاز میشوند و زمان آن گذشته که کودک از داشتن سیم های فلزی و بریس در دهان احساس خجالت کند. امروزه ادوات پلاستیکی جایگزین فلزی شده اند واز سن هفت سالگی کودک میتواند وسایل ارتودنتیک را که باعث تصحیح وضعیت دندانی میشوند بپوشد. ارتودنتیست ها دستکاری دندانها را در سن پایین تر آسانتر ومفید تر میدانند و لذا در بچه های کوچکتر میتوان از وسایل ارتو دنسی کوچکتر و ظریفتر استفاده کرد تا کار بجاهای باریکتر نکشد و نیازی به درمان های پیشرفته تر پیدا نشود.

نگاهی به آینده :

همزمان با رشد کودک، میتوان برنامه چک آپ دندانی روتین وی را از هر سه ماه یکبار به یکبار در سال بسته به نظر دندانپزشک تقلیل داد.

محدودیت استفاده از غذاهای شیرین، تشویق به مسواک زدن مکررو فلاس کردن و ارتباط منظم با دندانپزشک میتواند ضامن سلامت دندانی کودک شما باشد.