اغلب زنان،واژینیسموس را بصورت انقباض و درد ناگهانی در هنگام نزدیکی ، توصیف می کنند. این مشکل ناشی از انقباض خودبخود و غیر ارادی عضلات کف لگن بوده و اراده فرد در آن نقشی ندارد .این واکنش ممکن است در معاینه زنانه نیزظاهر شود و مانع ورورد اسپکولوم- وسیله معاینه داخلی- به داخل واژن گردد.

 

از نظر پزشکی، این وضعیت نتیجه گرفتگی غیر ارادی مداوم یا مکرر عضلات یک سوم خارجی واژن است که مانع مقاربت جنسی می شود . این وضعیت ممکن است به صورت مشکل پایدار برای دخول ،با وجود اینکه زن ، موافقت خودرا ابراز می کند و یا حتی برای انجام دخول، تلاش می کند،رخ دهد. واژینیسموس، در شدیدترین حالت می تواند نزدیکی و دخول را غیر ممکن سازد و منجر به درد شدید شود. در برخی موارد این انقباض به حدی شدید است که باعث بسته شدن خودبخودپاها و انقباض شدید تمام بدن، افزایش ضربان قلب ، تنفس و افت فشار خون می شود.

 

در حال حاضر، منابع علمی ،دلایل مشخصی را برای واژینیسموس، ذکر نکرده اند. اما عمده ترین علت این اختلال، علل روانی است. به نظر می رسد، تجربه دردناک و انتظارات منفی در مورد دخول واژینال مثلا ترس از پارگی و خونریزی شدید،موجب بروز افکار ترسناکی،در ذهن فرد می شود که به دنبال آن، ترس از دخول و درد همراه با مقاربت ایجاد می گردد و زن برای مقابله با این ترس، از همه فعالیتهایی که مربوط به دخول واژینال است ، پرهیز می کند .تلاشهای گهگاه زن و همسرش برای دخول واژینال، با انقباضات واکنشی عضلات لگن روبرو می شودکه مانع دخول می شود وعدم توانایی دخول، به نوبه خود، باعث تشدید افکار و انتظارات منفی می گردد. معمولا هرچه تلاش برای ادامه فعالیت جنسی بیشتر باشد، پاسخ واکنشی ، شدت بیشترییافته و درد و سفتی تشدید می شود.

 

تجربیات زندگی برای افراد مختلف، متفاوت بوده و بدن برخی زنان با واژینیسموس به انجام فعالیت جنسی واکنش نشان می دهد.مقاربت شتابزده در شب اول عروسی و تجربه دردناک ناشی از این مساله ،ناآگاهی از آناتومی و عملکرد دستگاه تناسلی زن و نیز ناآشنایی با روشهای فعالیت جنسی، از عمده ترین علتهایی هستند که باعث بروز این اختلال می شوند.بعضی از علتهای واژینیسموس در زیر آمده است:

 

سابقه بیماری، جراحی و مداخلات پزشکی تفاوتهای فرهنگی زن و شوهر در مورد روابط جنسی ترس از آسیب و صدمه شدید در طی نزدیکی اطلاعات غلط و نا اگاهی در مورد فعالیت جنسی و یا احساس گناه در این مورد دریافت اطلاعات غلط از والدین و همسالان در مورد روابط و فعالیت جنسی سابقه خشونت وسوء استفاده جنسی سابقه دخول ناموفق ترس از عفونت ترس از بارداری و...

 

عضلاتی که در بروز این عارضه نقشی کلیدی ایفا می کنند، دسته ای از عضلات کف لگن هستند که به گروه پوبوکوکسیژیوس معروفند. این عضلات در عملکرد جنسی و دستگاه ادراری و خروج مدفوع در زنان، نقش عمده ای دارند.در واژینیسموس،همراهی ذهن و بدن با یکدیگر ، موجب ایجاد پاسخ شرطی عضلات شده و بدن با انقباض این ماهیچه ها ، لگن را از آسیب فرضی ناشی از نزدیکی حفظ می کند.

 

زنان ممکن است در هر سن و مرحله ای از زندگیشان، واژینیسموس را تجربه کنند.این عارضه بر اساس زمان شروع و بروز، در دو گروه عمده اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شود. واژینیسموس اولیه به مواردی اطلاق می شود که زن در اولین تجربه جنسی دچار انقباض واژن شده و مرد در هنگام دخول با مانع برخورد می کند. این عارضه، علت مشکلی به نام ازدواج به وصال نرسیده است که در طی آن زوج هرگز موفق به نزدیکی نشده اند. زنان دچار این عارضه ممکن است در هنگام معاینه واژینال نیز دچار انقباضات مشابهی شوند.

 

واژینیسموس ثانویه ، به تجربه انقباضات واژن بعد از یک دوره رابطه جنسی موفق گفته می شود و زن ممکن است پس از سالها انجام رابطه جنسی بر اثر مشکلی مانند عفونت و واکنشهای روانی نسبت به همسر وفعالیت جنسی، دچار درد و انقباض در هنگام دخول گردد. ممکن است علت اولیه درمان شده و یا بهبود یابد اما واژینیسموس ناشی از آن همچنان باقی مانده و دخول را دردناک یا غیر ممکن سازد.و یا حتی در رسیدن فرد به ارگاسم ، اختلال ایجاد کند.

 

متاسفانه در کشور ما در بسیاری از موارد،درمانهای اصولی برای این اختلال ارایه نمی شود. این امر بیشتر ناشی از ناآگاهی مردم از علت و روش درمان این اختلال است. برخی از مردم براساس عقاید عامیانه، عدم توانایی دخول و نزدیکی را به طلسم شدن و "بستن زوج "نسبت می دهند و برای درمان آن متوسل به روشهای خرافی عجیب و غریبی مانند دعا نویسی، باز کردن قفل توسط دعا نویس و ... می شوند. برخی دیگر عللی مانند وجود هفت پرده، و باز کردن پرده بکارت یا هایمنکتومی را به عنوان درمان این اختلال می شناسند. درحالی که این مشکل هیچ ارتباطی به ضخامت پرده بکارت نداشته و باز کردن پرده بکارت در طی عمل، هیچ تاثیری در درمان این اختلال ندارد.استفاده از ژلها و کرمهای لغزنده کننده نیز معمولا کمکی به درمان نمی کنند، گرچه توسط بسیاری از افراد توصیه می شوند.

 

کلید اساسی در درمان ایجاد تغییرات شناختی در فرد و آمادگی برای انجام مقاربت است و خبر خوب برای مبتلایان به واژینیسموس، این است که این اختلال، درمان پذیرترین اختلال جنسی می باشد و با روشهای جدید درمانی ، بیش از 99 درصد بیماران بهبود می یابند.اغلب بیماران از تغییری که درطی درمان و پس از ان در زندگیشان پدید آمده ، شگفت زده می شوند.

 

حضور زوج همراه با یکدیگر برای درمان این اختلال در مرکز مشاوره و مطب ضروری و نقش مردان بسیار اساسی است. مردان در بسیاری از موارد می توانند به کمک همسر خود بشتابند. آنها باید بدانند این اختلال براساس منابع علمی و فقهی، به هیچ وجه دلیلی برای عدم تمکین زن نیست، بلکه این انقباضات به صورت غیر ارادی و نه به اراده شخصی- رخ داده و زن پس از یک دوره درمان با حمایت همسر می تواند به راحتی از فعالیت جنسی با همسرش لذت ببرد. بنابراین مردان به هیچ وجه نباید همسرشان را به طلاق دادن تهدید کنند، این تهدیدها باعث تشدید انقباض عضلات و گاهی اختلال میل و یا حتی بروز بیزاری جنسی در زن می شود که درمان آن بسیار مشکلتر و پیچیده تر از درمان واژینیسموس است.

 

اگر مرد از رابطه جنسی خود را کنار کشیده و یا به دلیل ترس از آزار همسرش ، تمایلی به انجام فعالیت جنسی نشان ندهد. نه تنها همسرش برای ادامه درمان، انگیزه کافی نخواهد داشت، بلکه خودش نیز به مرور زمان دچار انواعی از اختلالات نعوظ می گردد. بنابراین مرد باید با تاکید بر ادامه درمان، زن را در هر مرحله تشویق کند.زیرا ادامه زندگی بدون فعالیت جنسی در طولانی مدت منجر به بروز اختلافات زناشویی خواهد شد.