امواج ضربه ای سنگ شکن چیست؟

شکستن و خرد کردن سنگ های کلیه و سیستم ادراری، بوسیله امواج ضربه ای (Shokewave) نوعی درمان جهت از بین بردن این سنگهاست. چگونگی آمادگی قبل و مراقبت بعد از درمان ESWL را می توانید در اینجا مطالعه کنید.

مواد زائدی مثل کلسیم و فسفر به طور طبیعی توسط کلیه ها تصفیه شده و با ادرار دفع می شوند اما اگر به اندازه کافی مایع برای تصفیه آن و کارکرد بهتر کلیه ها درست وجود نداشته باشد غلظت این مواد در کلیه بالا رفته و از تجمع آنها سنگ کلیه در اندازه های مختلف  ساخته می شود. گاهی سنگ داخل کلیه می ماند و گاهی وارد حالب و مجرای ادرار شده و سبب انسداد و بسته شدن جریان ادرار و بدنبال آن درد شدید یا خطرات دیگر برای مجرای ادرار و خون در ادرار خواهد شد .

امواج ضربه ای پر انرژی و متمرکز جهت خرد کردن سنگ های کلیه استفاده می شود یعنی بدنبال کوچکتر شدن آن شده و سپس از طریق ادرار دفع می شوند.

عوامل ایجاد کننده سنگ کلیه

کودکان ممکن است به دلایل زیر دچار سنگ کلیه شوند :

•         مشکل کلیه در طی رشد
•         سابقه خانوادگی سنگ کلیه
•          عفونت سیستم ادراری ( UTI )
•         مشکلات متابولیک ( وضعیتی که بدن نمی تواند مواد غذایی را بدرستی هضم کند )
•         رژیم غذایی ناسالم مثل مصرف کم آب یا مصرف زیاد نمک ( سدیم )

آمادگی قبل از سنگ شکن کلیه  Shock Wave Lithotripsy (SWL)

•         حداکثر 4 هفته قبل یک رادیوگرافی شکم ( KUB) جهت مشخص کردن اندازه و مکان سنگ انجام می شود .
•         آزمایش کشت ادرار برای بررسی عفونت ادرار انجام می شود.
•         متناسب با وضعیت کودک پزشک چند آزمایش خون نیز درخواست می کند .
•         10 روز قبل از درمان سنگ شکن داروهایی مثل آسپرین ( ASA ) ، ایبوپروفن و هر دارویی که ضد انعقاد و ضد پلاکت و یا رقیق کننده خون باشد قطع می شود .

روز درمان سنگ شکنی سنگ ادراری و کلیه

با وجودی که شکستن سنگ کلیه با امواج ضربه ای یک عمل غیر جراحی است اما کودک باید بیهوشی عمومی بگیرد تا در زمان درمان حرکت نداشته باشد و احساس درد نکند.

• برای آمادگی لازم، کودکتان از نیمه شب قبل نباید چیزی بخورد و 6 ساعت قبل نباید مایعات بنوشد .
• در روز درمان برای دقت بیشتر با دستگاه اشعه ایکس آخرین مکان سنگ را مشخص میکنند سپس با دستگاه مخصوصی به نام سنگ شکن  lithotripter امواج ضربه ای را برای شکستن سنگ ها می فرستند و عبور آن را از مجاری ادرار راحتتر می سازد .
• این روش 45 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد معمولا در روز سنگ شکنی کودک مرخص می شود
• معمولا یکبار درمان کافی است اما اگر سنگ بزرگ باشد یا بطور کامل خرد نشود به درمان های بیشتری نیاز است.

عوارض سنگ شکن برون اندامی کلیه ESWL

کودک در ناحیه درمان یعنی شکم و پشت درد خواهد داشت ، درد شکم حالت کرامپ یا گرفتگی دارد و تا یکی دو روز با عبور سنگهای خرد شده یا به اصطلاح شن ریزه ادامه خواهد داشت بچه های بزرگتر درد خود را ابراز می کنند اما علایم درد در کودکانی که قادر به بیان آن نیستند عبارتند از :

• با لمس ، شکم خود را به عقب می کشند یا به اصطلاح guarding دارند
• امتناع از راه رفتن
• افزایش بی قراری و گریه
• آرام بودن غیر معمولی و بیحالی
• برای تسکین درد می توانید از مسکن های خوراکی مثل استامینوفن استفاده کنید و به اندازه کافی به کودک آب بنوشانید تا شن ریزه ها راحتتر دفع شود و کودک درد کمتری داشته باشد .

• تهوع و استفراغ در 24 ساعت اول پس از بیهوشی عمومی شایع است.
• ممکن است پشت کودک کبود شود که بعد از چند روز بهبود می یابد
• تا چند روز بعد از سنگ شکن رویت خون در ادرار طبیعی است
• گاهی عبور سنگ های خرد شده می توانند در حالب ایجاد انسداد و بدنبال آن ایجاد تب و افزایش درد کند در این صورت جراح ممکن است یک سوند موقت برای باز کردن انسداد و خروج ادرار بگذارد 

چگونگی مراقبت کودک در خانه  بعد از سنگ شکنی برون اندامی

• نوشاندن مقدار زیاد مایعات مخصوصا آب
• در صورت لزوم تغییر رژیم غذایی
• اجرای دستورات دارویی پزشک برای مدیریت درد و تهوع
• استراحت دادن کودک
• اگر کودک کنترل ادرار دارد به او آموزش ورزش مثانه داده می شود
• سنگهای دفع شده از ادرار را جمع آوری کنید و به آزمایشگاه تحویل دهید اطلاعات بدست آمده از جنس سنگ برای تصمیم گیری درباره درمان کودک و پیشگیری از ایجاد سنگ مجدد مفید است
• کودک بعد از درمان می تواند دوش بگیرد و یکی دو روز بعد می تواند فعالیتهای عادی و روزمره خود را داشته باشد

چه زمانی بعد از درمان سنگ شکن به پزشک مراجعه کنید

• اگر کودک احساس ادرار کردن دارد ولی نمی تواند ادرار کند
• تب بالاتر از 38/5 درجه داشته باشد
• تهوع و استفراغ که با دادن دارو هم بهبود نیابد
• خون در ادرار خیلی زیاد باشد مثلا ادرار کاملا خونی باشد
• سرفه های مکرر
• تنفس های کوتاه یا درد قفسه سینه
• درد غیر قابل کنترل شکم یا پشت

نکات کلیدی در سنگ شکنی برون اندامی

• درمان غیر جراحی سنگ کلیه توسط دستگاهی بنام lithotripter که امواج ضربه ای پر انرژی و متمرکز را بسمت سنگ کلیه جهت خرد کردن آن ارسال میکند. سنگ های خرد شده از طریق ادرار دفع می شوند
• درمان 45 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد این درمان تحت بیهوشی عمومی انجام می شود
• اگر سنگ بطور کامل خرد نشود ممکن است درمان های بیشتری نیاز باشد.
• درد ، تهوع ، کبودی و خونریزی از عوارض شایع درمان است
• برای کنترل درد و ناراحتی کودک آموزشهای لازم را از تیم درمان فرا گیرید تا سنگهای خرد شده کلیه دفع شوند
• کودکان می توانند یکی دو روز بعد از درمان به فعالیتهای طبیعی خود برگردند
• اگر کودک علایم عفونت ، احتباس ادرار ، احساس تهوع که با دارو بهبود نیابد ، خون در ادرار یا مشکلات تنفسی داشت وی را به مرکز درمانی ببرید

درمورد سنگ های کلیه بیشتر بخوانید:

شیوه زندگی و پیشگیری از سنگ کلیه

داروها و درمان انواع سنگ کلیه

 سنگ کلیه در دوران بارداری

علایم و درمان سنگ کلیه در کودکان

توصیه های موثر جهت کاهش سنگ سازی کلیه

چگونه می توان از عود ابتلا به سنگهای کلیه پیشگیری کرد؟